جراحی سینوس: انواع، کاربردها، و بهبود

•    آدام رودن، دکتر جودیت مرسین
•    ترجمة فرهنگ راد

سینوس‌ها حفره‌هایی در جمجمة انسان هستند که در اطراف چشم‌ها و بینی و در محدودة جلوی صورت قرار دارند.
سینوس‌ها به سبک‌تر شدن جمجمه کمک و همچنین مخاطی تولید می‌کنند که مسیر بینی را مرطوب نگه می‌دارد. این مخاط یک لایة محافط ایجاد می‌نماید که کمک می‌کند تا ذرات ناخواسته نظیر مواد آلوده، کثیف و ارگانیسم‌های عفونی از درون بدن دور بمانند.
سینوس‌ها دارای جداری از مژه‌اند، که سلول‌هایی مومانند بسیار نرم هستند. این مژه به تخلیة مخاط از مسیر سینوس‌ها و خروج از بینی کمک می‌کند.
مطالب این مقاله:
    جراحی سینوس چیست؟
    دلایل انجام جراحی سینوس
    درمان‌های قابل انجام پیش از جراحی

جراحی سینوس چیست؟
جراحی سینوس نوعی عمل جراحی است که هدف از انجامش باز کردن معبرهای سینوس‌ها و رفع گرفتگی آنها است. این عمل گزینه‌ای برای افراد دچار عفونت‌های سینوسی مداوم و مکرر، افراد دارای ساختار غیر نرمال در سینوس‌ها و یا دارای توده‌های غیر نرمال در سینوس است.
پزشکان معمولاً پیش از اقدام به جراحی سینوس دیگر گزینه‌های درمانی را امتحان می‌کنند. اگر این روش‌ها جواب ندهند، ممکن است جراحی در دستور کار قرار گیرد.
عمل جراحی سینوس را می‌توان با قبول ناراحتی اندکی انجام داد. این عمل نوعی اقدام جراحی کوتاه مدت است که عوارض کمی به دنبال دارد.

دلایل انجام جراحی سینوس
هدف جراحی سینوس برداشتن هر آن چیزی است که مسیرهای تخلیة سینوس‌ها را مسدود می‌کند. این ممکن است شامل برداشتن موارد زیر باشد:
    تکه‌های ریز استخوان
    غشاءهای مخاطی
    پولیپ‌های بینی
    بافت متورم یا آسیب دیده
    تومورها یا توده‌های مسدود کنندة معبرهای بینی یا سینوس
فرد ممکن است برای درمان طیفی از موارد نیازمند انجام جراحی سینوس شود. دلایل شایع شامل سینوزیت و پولیپ‌های بینی است.

سینوزیت
سینوزیت تورم سینوس‌ها یا مسیرهای بینی است. سینوزیت گاهی از اوقات عفونت سینوس نامیده می‌شود. فرد دچار سینوزیت ممکن است علایم زیر را داشته باشد:
    احساس فشار در اطراف بینی، چشم‌ها یا پیشانی
    گرفتگی بینی
    درناژ بینی انبوه و دچار تغییر رنگ
    سرفه
    حالت انسداد در سر و انواع سردرد
    ترشحات پشت بینی بدمزه
    گرفتگی گوش یا تغییرات شنوایی

پولیپ‌های بینی
پولیپ بینی تورم جدار داخلی معبرهای بینی و سینوس‌ها است. پولیپ‌ها می‌توانند از نظر اندازه متفاوت باشند اما معمولاً هم‌اندازة قطرة اشک هستند.
پولیپ‌های بزرگ‌تر یا خوشه‌ای از پولیپ‌ها می‌توانند موجب مشکلات تنفسی شوند و به حس بویایی فرد آسیب برسانند. آنها در عین حال ممکن است باعث گرفتگی سینوس‌ها شوند که به بروز عفونت منجر می‌شود.
برخی از افراد ممکن است در صورت ابتلاء به پولیپ دچار هیچ علامتی نشوند. در هر حال علایم شایع در این مورد عبارتند از:
    گرفتگی بینی که به دشواری تنفس منجر می‌شود
    آبریزش بینی
    عفونت‌های مکرر سینوس
    چکة پشت بینی
    کاهش حس بویایی یا چشایی
    درد صورت
    انواع سردرد
    خُر و پُف
    آپنه خواب / Sleep apnea

دلایل دیگر
جراحی سینوس ممکن است همچنین به علت دیگر عفونت‌ها، انسداد مداوم، بروز توده‌های غیر نرمال، و مشکلات دیگری که سبب التهاب در مسیر بینی و سینوس‌ها می‌شوند، مورد نیاز باشد.

انواع مختلف جراحی سینوس
رایج‌ترین نوع جراحی سینوس جراحی اندوسکپی سینوس است. در هر حال، اقدامات جراحی دیگری نیز وجود دارد که ممکن است در این مورد استفاده شوند.

جراحی اندوسکپی سینوس کاربردی (FESS)
FESS با استفاده از ابزاری به نام اندوسکُپ انجام می‌شود. اندوسکُپ یک لولة فیبراُپتیک روشن است. اندوسکپ برای برای باز کردن ورودی‌های سینوس‌ها وارد بینی می‌شود.
میکروتلسکوپ‌ها و ابزار جراحی را می‌توان در مرحلة بعد از اندوسکپ عبور داد و برای انجام اقدام جراحی استفاده کرد. جراح این ابزارها را برای برداشتن بافت‌های انسدادی و دیگر بلوکاژها با هدف تمیز کردن سینوس‌ها به کار می‌برد.
کل عمل از طریق منخرین انجام می‌شود و جراحتی در پی ندارد یا اینکه میزان جراحت ناچیز است.
فردی که تحت این عمل قرار می‌گیرد معمولاً برای یک دورة زمانی کوتاه دچار احساس ناراحتی خفیف می‌شود.
FESS را می‌توان به طور مکرر مورد استفاده قرار داد. این عمل همچنین به صورت سرپایی قابل انجام است.

جراحی با هدایت تصویری
جراحی اندوسکپی با هدایت تصویری یک اقدام جراحی تقریباً نوپدید است که ممکن است برای اشکال شدید گرفتگی بینی یا پس از جراحی‌های پیشین سینوس توصیه شود.
این نوع جراحی علاوه بر اندوسکپ از یک سیستم نقشه‌برداری حدوداً سه‌بُعدی برای نشان دادن وضعیت ابزار جراحی به جراح استفاده می‌کند. این کار با استفاده از سی تی اسکن و سیگنال‌های مادون قرمز انجام می‌شود.
با استفاده از این راهنما، جراح می‌تواند مسیرهای دشوار سینوس را کاوش کرده و بافت‌ها و دیگر عوامل مسدود کنندة سینوس‌ها را با دقت بردارد.

عمل کالدوِل – لوک
این عمل کمتر رایج بوده و تهاجمی‌تر است. عمل مزبور معمولاً زمانی انجام می‌شود که وجود توده‌ای در داخل حفرة سینوس قطعی باشد.
هدف از عمل کالدول – لوک برداشتن توده‌ها و بهبود درناژ سینوس است. این عمل مسیری میان بینی و حفرة زیر چشم‌ها موسوم به سینوس ماگزیلاری ایجاد می‌کند. این دریچه سپس به درناژ کمک می‌کند.
جراح بُرشی در فک فوقانی بالای یکی از دندان‌های ثانوی مولر در داخل دهان ایجاد می‌کند. سپس از طریق این برش ایجاد شده به حفرة سینوس دسترسی می‌یابد. این جراحی را می‌توان با استفاده از بیهوشی ناحیه‌ای یا عمومی انجام داد.

بهبود (ریکاوری)
پس از انجام جراحی سینوس ممکن است از بسته‌بندی بینی استفاده شود. بسته‌بندی بینی داخل کردن مواد گازمانند به درون معبر بینی برای کنترل خونریزی است.
استفاده از این وسیله به نوع جراحی انجام شده بستگی دارد. بسته‌بندی ممکن است از نوع قابل حل باشد و به مرور زمان تحلیل برود. اگر بسته‌بندی مزبور از نوع حل‌شدنی نباشد، دکتر ناچار است آن را بردارد.
دورة ریکاوری یا بهبود بستگی به نوع جراحی انجام شده و عوامل دیگری نظیر سن و سلامت عمومی بیمار دارد. در هر حال، بسیاری از مردم پس از انجام جراحی سینوس ناراحتی کمی احساس می‌کنند. اکثر افراد می‌توانند در همان روز انجام عمل سینوس راهی خانة خود شوند.
بسته به دامنة عمل جراحی، ممکن است داروهای نسخه‌ای برای تسکین درد در دورة بهبود به بیمار تجویز شود. پس از عمل تجربة موارد زیر شایع است:
    احساس ناراحتی خفیف
    خستگی مزمن
    احتقان بینی
    خونریزی در مقادیر کم
مردم باید به دقت از دستورات دکتر در مورد مراقبت‌های پس از عمل پیروی کنند و تمام داروهای تجویز شده را مصرف نمایند. آنها ممکن است ناچار شوند برای دو هفتة اول پس از انجام عمل جراحی سینوس تغییراتی را در برنامة روزانة زندگی خود اعمال کنند.
داروهای رایج پس از انجام جراحی سینوس اغلب شامل محلول سالین شستشو، داروهای استروئیدی و آنتی‌بیوتیک است.

ریسک‌های محتمل
عوارضی که ممکن است در طول جراحی سینوس بروز کنند اغلب بسیار نادرند و شامل موارد زیر هستند:

خونریزی
خونریزی پس از عمل جراحی سینوس معمولاً در طول 24 ساعت اول پس از عمل شایع است. در هر حال، این خونریزی گاهی از اوقات طولانی‌تر شده و چند روز یا حتی چند هفته ادامه پیدا می‌کند. اگر یک لخته در ناحیة استخوانی میان سوراخ‌های بینی ایجاد شود، عموماً آن را سپتوم می نامند و باید برداشته شود.

پیامدهای داخل جمجمه‌ای
سپتوم به سقف بینی می‌چسبد. این لایة نازک استخوان ممکن است در طول جراحی سینوس آسیب ببیند. در هر حال، این یک عارضة بسیار نادر است.
مایع مغزی امکان نشت به داخل بینی را دارد، و در موارد شدید می‌تواند به بروز عفونت در جدار مغز نظیر مننژیت منجر شود. اگرچه این مشکل بسیار نادر است، اغلب اوقات در هنگام انجام جراحی اولیه شناسایی و ترمیم می‌شود.

صدمه به چشم یا بافت‌های مجاور
از آنجا که سینوس‌ها بسیار نزدیک به چشم‌ها قرار دارند، این امکان وجود دارد که گاهی از اوقات خونریزی در چشم بروز کند. این اتفاق وقتی رخ می‌دهد که لایة استخوانی نازکی که سینوس‌ها را از چشم جدا می‌کند آسیب می‌بیند. این مورد نیز نادر است، و معمولاً در هنگام انجام عمل جراحی شناسایی و درمان می‌شود.
در موارد بسیار بسیار نادر، بروز کاهش بینایی و کوری گزارش شده است. در عین حال گزارش‌هایی در مورد صدمه به عضلات حرکت دهندة چشم وجود دارد، و این مورد می‌تواند به بروز دوبینی موقت یا دایمی منجر گردد.
دیگر موارد می‌توانند به تغییر کارکرد مجرای اشکی منجر شوند، که سبب اشکریزش بیش از حد می‌شود.

تغییرات صدا در شخص
سینوس‌ها بر طنین صدای فرد تأثیر می‌گذارند. گاهی از اوقات عارضة پس از عمل جراحی سینوس می‌تواند ایجاد تغییر در صدای فرد باشد.

کاهش حس بویایی و چشایی
پس از انجام جراحی سینوس معمولاً حس بویایی فرد به علت تجدید جریان هوا بهبود پیدا می‌کند. در هر حال، این امکان وجود دارد که در موارد نادر بسته به میزان گسترش تورم یا عفونت این حس‌ها ضعیف‌تر شوند. این عارضه اغلب گذرا است اما می‌تواند درازمدت نیز باشد.

عفونت
تعیین تکلیف عفونت‌های سینوس دلیل اصلی انجام جراحی سینوس است. فرد دچار سینوزیت ممکن است بر اثر جراحی در این ناحیه دچار انواع دیگر عفونت شود.
در هر حال، این عارضه نیز وقتی محتمل است که فرد برای عفونت درازمدت سینوس تحت عمل جراحی قرار نگرفته باشد.

مشکلات بینی
جراحی سینوس معمولاً باعث بهبود جریان هوا در بینی می‌شود. در هر حال در موارد نادر جراحی می‌تواند باعث وخیم‌تر شدن این وضعیت گردد. مقادیر کوچک بافت‌های زخم نیز ممکن است در معبر بینی شکل بگیرند که برداشتن آنها به جراحی مجدد نیاز دارد.

درمان‌های قابل انجام پیش از جراحی
دکتر‌ها پیش از توسل به جراحی، طیفی از درمان‌های دیگر را امتحان می‌کنند. داروهای متعددی برای این مورد وجود دارد و همچنین اقدامات دیگری که ممکن است علایم بیماری را بهبود ببخشند. این درمان‌ها موارد زیر را شامل می‌شوند:
    داروهای آنتی‌بیوتیک
    سالین‌های شستشو یا اسپری آنها
    اسپری‌های دکونژستانت بینی
    اسپری‌های استروئیدی بینی
    استروئیدهای خوراکی
    داروهای ضد آلرژی
    آنتی‌هیستامین‌ها

Source:
medicalnewstoday.com
Sinus surgery: Types, uses, and recovery
Written by Adam Rowden Reviewed by Judith Marcin, MD
Last reviewed: Sun 16 April 2017