پاروسمیا یا تحریف حس بویایی

• علایم پاروسمیا
• علل پاروسمیا
• تشخیص پاروسمیا
• درمان پاروسمیا
• ریکاوری از پاروسمیا
• پیام همراه

پاروسمیا (پاروزمیا) اصطلاحی است که برای توصیف آن دسته از اختلالات سلامت به کار می‌رود که باعث تحریف حس بویایی می‌شوند. اگر کسی دچار پاروسمیا باشد، ممکن است به کاهش حدت قوه بویایی دچار شود، که به این معنی است که شخص نمی‌تواند طیف کامل بوهای پیرامون خود را درک کند. گاهی از اوقات پاروسمیا باعث می‌شود تا چیزهایی که شخص به شکل روزمره با آنها سر و کار دارد چنین به نظر برسد که دارای بویی قوی و نامطبوع هستند.
پاروسمیا برخی از اوقات با یک اختلال دیگر به نام فانتوسمیا (فانتوزمیا) اشتباه گرفته می‌شود، که باعث می‌گردد تا شخص در جایی که هیچ نوع بویی وجود ندارد یک "شبح" بو احساس کند. پاروسمیا متفاوت از فانتوسمیا است زیرا مردم دچار پاروسمیا بویی واقعاً موجود را حس می‌کنند اما این بو در مشام آنان پیچشی "غلط" دارد. برای مثال بوی مطبوع نان تازه ممکن است به جای رایحه آرام و شیرین خود بوی بیش از حد قوی و پوسیدگی داشته باشد.
مردم بر اثر طیفی از دلایل مختلف دچار طیف گسترده‌ای از پاروسمیا می‌شوند. در اغلب موارد شدید، پاروسمیا می‌تواند باعث شود تا شخص بر اثر تشخیص بوهای قوی و نامطبوع از سوی مغز دچار ناخوشی جسمانی شود.

علایم پاروسمیا
بیشتر موارد پاروسمیا پس از آن بروز می‌کنند که شخص از یک عفونت بهبود می‌یابد. شدت علایم پاروسمیا از موردی به مورد دیگر متفاوت است.
اگر کسی دچار پاروسمیا باشد علامت اصلی حس مداوم یک بوی بد به ویژه در زمانی است که غذا در اطراف باشد. شخص همچنین ممکن است در شناسایی یا توجه به برخی بوها در محیط با مشکل مواجه باشد، که این نتیجه آسیب دیدن سلول‌های عصبی دستگاه بویایی است.
بوهایی که در گذشته برای شخص مطبوع بودند اکنون بیش از حد قوی و غیر قابل تحمل جلوه می‌کنند. اگر شخص تلاش کند تا غذایی را که برای وی بوی ناخوش به همراه دارد بخورد، ممکن است در هنگام خوردن غذا دچار تهوع یا حالت ناخوشی شود.

علل پاروسمیا
پاروسمیا معمولاً پس از آن بروز می‌کند که سلو‌ل‌های عصبی تشخیص دهنده بو که حس‌های بویایی نیز نامیده می‌شوند بر اثر یک ویروس یا اختلال دیگری در سلامت آسیب دیده باشند. نورون‌های پوشش دهنده ناحیه بینی به مغز می‌گویند که چگونه اطلاعات مربوط به یک ماده شیمیایی ایجاد کننده بو را تفسیر کند. آسیب دیدن سلول‌های عصبی مزبور مسیر رسیدن بوها به مغز را تغییر می‌دهد.
پیازچه‌های بویایی قرار گرفته در زیر قسمت جلو مغز پیغام‌ها را از این نورون‌ها گرفته و به مغز پیغامی در مورد این بو می‌دهند: آیا بو مطبوع است، فریبنده است، اشتها آور است یا بد. این پیازچه‌های بویایی ممکن است آسیب ببینند، که این آسیب می‌تواند باعث ایجاد پاروسمیا شود.

صدمات سر یا ترومای مغزی
آسیب تروماتیک مغز (TBI) با صدمه به بویایی مرتبط شده است. در حالی که مدت و شدت صدمه به نوع آسیب بستگی دارد، یک مرور بر متون پزشکی خاطرنشان کرده است که بروز علایم پاروسمیا پس از یک مورد آسیب‌دیدگی تروماتیک مغز ناشایع نیست. ترومای مغز در عین حال ممکن است بر اثر آسیب ناشی از تشنج بروز کند که به پاروسمیا منجر می‌شود.

در این زمینه بیشتر بخوانیم:
فانتوسمیا یا شبح بو (بوی خیالی)

عفونت باکتریایی یا ویروسی
یک علت علایم پاروسمیا آسیب دیدگی بویایی بر اثر سرماخوردگی یا ویروس است. عفونت‌های سیستم تنفسی فوقانی می‌توانند به نورون‌های بویایی (سلول‌های عصبی بویایی) آسیب بزنند. این اتفاق بیشتر در جمعیت سالمندان رخ می‌دهد.
در یک مطالعه مربوط به سال 2005 بر روی 56 نفر دچار پاروسمیا فقط 40 درصد نمونه‌های دچار عفونت سیستم تنفسی فوقانی اعتقاد داشتند که این اختلال با آغاز پاروسمیا مرتبط است.

مصرف دخانیات و قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی
سیستم بویایی ممکن است از ناحیه سیگار کشیدن دچار صدمه قابل توجهی شود. مواد سمی و شیمیایی موجود در سیگار (سیگارت) می‌تواند به مرور زمان باعث پاروسمیا شوند.
باز به همین دلیل، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی سمی و حجم بالای آلودگی هوا می‌تواند سبب ایجاد پاروسمیا شود.

عوارض جانبی درمان سرطان
اشعه درمانی و شیمی درمانی می‌توانند باعث ایجاد پاروسمیا شوند. در یک مطالعه موردی مربوط به سال 2006، این عارضه جانبی به کاهش وزن و سوءتغذیه به علت بیزاری از غذای مرتبط به پاروسمیا مرتبط شد.

اختلالات مغز و اعصاب
یکی از نخستین علایم بیماری آلزایمر و بیماری پارکینسون کاهش حس بویایی است. زوال عقل اجرام لوی و بیماری هانتینگتون نیز باعث ایجاد اختلال در حس بویایی می‌شوند.

تومورها
تومورهای روی حباب‌های سینوس در کورتکس فرونتال، و درون حفرات سینوس می‌توانند باعث تغییراتی در حس بویایی شوند. مورد نادری است که یک تومور باعث ایجاد پاروسمیا شود.
بیشتر اوقات مردم مبتلاء به تومور دچار فانتوسمیا می‌شوند - کشف بویی که وجود ندارد زیرا تومور محرک حس بویایی می‌شود.

تشخیص پاروسمیا
پاروسمیا از سوی اتولارنگولوژیست یا متخصص گوش، حلق و بینی قابل تشخیص است. پزشک ممکن است شخص را با مواد مختلفی مواجه کند و از وی بخواهد تا بوی استشمام شده را توصیف کرده و به کیفیت آن نمره بدهد.
یک تست رایج برای پاروسمیا شامل یک جزوه کوچک "خراشیدن و بو کشیدن" است که شخص تحت نظارت پزشک به آن پاسخ می‌دهد.
در طول ویزیت، پزشک ممکن سؤال‌هایی در موارد زیر مطرح کند:
• تاریخچه خانوادگی سرطان و اختلالات نورولوژیک
• هر گونه عفونتی که شخص اخیراً به آن مبتلاء شده است
• عوامل مربوط به سبک زندگی مثل مصرف دخانیات
• داروهایی که فرد مصرف می‌کند
اگر دکتر به این مورد شک داشته باشد که علت زیربنایی پاروسمیا در شخص ممکن است نورولوژیک یا مرتبط به سرطان باشد، ممکن است انجام تست‌های دیگری را توصیه کند. این می‌تواند شامل اشعه X سینوس، بیوپسی ناحیه سینوس یا MRI باشد.

درمان پاروسمیا
پاروسمیا در برخی موارد و نه تمامی آنها، قابل درمان است. اگر پاروسمیا نتیجه عوامل زیست‌محیطی، دارو، درمان سرطان یا مصرف دخانیات باشد، حس بویایی شخص مبتلاء پس از برطرف شدن عوامل به وضعیت نرمال برمی‌گردد.
برخی از اوقات برای رفع پاروسمیا به عمل جراحی نیاز است. در مورد انسدادهای بینی مثل پولیپ و تومور ممکن است نیاز به خارج کردن آنها باشد.
درمان‌های پاروسمیا شامل موارد زیر است:
• استفاده از گیره بینی برای پیشگیری از ورود بو به بینی
• زینک
• ویتامین A
• آنتی‌بیوتیک
تحقیق و مطالعات موردی بیشتری برای اثبات اینکه موارد مزبور کارآمدتر از دارونما هستند نیاز است.
برخی از مردم دچار پاروسمیا متوجه می‌شوند که علایم مبتلابه آنان با "ژیمناستیک بویایی" بهبود می‌یابد که در آن شخص خود را هر روز صبح با چهار نوع بوی مختلف مواجه و سعی می‌کند تا مغز خود را برای دسته‌بندی صحیح آنها تربیت کند.
برای گزینش بهترین نوع درمان نیاز است تا شخص با پزشک مشورت کند.

ریکاوری از پاروسمیا
پاروسمیا به طور معمول یک اختلال دایمی نیست. سلول‌های عصبی ممکن است بتوانند با گذشت زمان خود را ترمیم کنند. در میان حدود 60 درصد موارد پاروسمیای ناشی از عفونت، اختلال بویایی در طول سال‌های پس از بهبود عفونت برطرف می‌شود.
زمان ریکاوری بر مبنای علت زیربنایی، علایم پاروسمیا و نوع درمان مورد استفاده متفاوت است. اگر پاروسمیا نتیجه یک ویروس یا عفونت باشد حس بویایی ممکن است بدون درمان نیز به حالت نرمال برگردد. اما به طور متوسط این بازگشت به دو تا سه سال زمان نیاز دارد.
در یک مطالعه کوچک مربوط به سال 2009، 25 درصد مردم شرکت کننده در یک تمرین "ژیمناستیک بویایی" 12 هفته‌ای بهبود علایم پاروسمیا را تجربه کردند. در مورد اثربخشی این نوع درمان به تحقیق بیشتری نیاز است.

پیام همراه
پاروسمیا را معمولاً می‌توان نشأت گرفته از یک مورد عفونت یا ضربه مغزی دانست. وقتی پاروسمیا به تحریک دارو، قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی یا دود سیگار ایجاد شده باشد، معمولاً با حذف محرک فروکش خواهد کرد.
با شیوع کمتر پاروسمیا بر اثر پولیپ سینوس، تومور مغزی، یا به عنوان یک نشانه اولیه در برخی اختلالات مغز و اعصاب بروز می‌کند.
سن، جنس، و میزان کارآیی حس بویایی در زمان آغاز مشکل همگی در پیش‌آگهی درازمدت برای مردم مبتلاء به پاروسمیا نقش دارند. در صورت بروز هر گونه مشکلی در چهارچوب قوه بویایی مردم باید با پزشک مشورت کنند./

• دکتر سیونگو هان، کاترین واتسون
• ترجمه هامیک رادیان

Source:
Healthline
Parosmia
Medically reviewed by Seunggu Han, MD
On September 17, 2018 —
Written by Kathryn Watson