زاون ویلینز، دکتر سوزان فالک
ترجمه هامیک رادیان
سنگ لوزه هنگامی شکل می‌گیرد که ضایعات مواد غذایی، سلول‌های مرده و دیگر مواد در لوزه‌ها به دام می‌افتند. این ضایعات بر روی هم انباشته و سخت می‌شوند و به شکل سنگ لوزه درمی‌آیند. این سنگ‌ها که گاهی از اوقات سنگ لوزه یا تونسیلولیت نامیده می‌شوند می‌توانند سبب ایجاد ناراحتی در لوزه‌ها و گلو شوند.
افراد دچار سنگ لوزه ممکن است درباره آنها چیزی ندانند. سنگ‌های لوزه لانه‌ای برای تجمع باکتری‌ها هستند و اغلب اوقات بوی بدی دارند.
بر مبنای مطالعه‌ای که در سال 2007 انجام شد، این سنگ‌های اغلب بی‌ضرر و شایع در 6 درصد از CT اسکن‌ها مشاهده می‌شوند.
آنچه در این مقاله می‌خوانید:
1. لوزه‌ها چطور کار می‌کنند
2. علل و علایم
3. درمان سنگ لوزه
لوزه‌ها چطور کار می‌کنند
لوزه‌ها در خط مقدم مبارزه با عفونت‌هایی قرار دارند که از راه دهان وارد بدن می‌شوند. آنها باکتری‌ها، ویروس‌ها و دیگر مهاجمان خارجی را به دام می‌اندازند و سپس به سیستم ایمنی بدن چگونگی مقابله با این اجرام را "یاد می‌دهند".
سلول‌های تخصصی موجود بر سطح لوزه‌ها به نام سلول‌های M، میکرب‌ها را به دام می‌اندازند. این کار باعث تحریک سیستم ایمنی برای مداخله و پاسخ‌گویی می‌شود. سیستم ایمنی پیش از توسعه یافتن عفونت برای حمله‌ور شدن به میکرب‌ها شروع به تولید سلول‌های B و T می‌کند.
اگر لوزه‌های فردی عفونی شود، وی ممکن است به تونسیلیت مبتلاء گردد. عفونت مزمن لوزه می‌تواند سبب تورم مداوم لوزه‌ها شود.
برداشتن لوزه‌ها برای پیشگیری از عفونت به عنوان یک اقدام پزشکی شایع کاربرد دارد. در حال حاضر تونسیلکتومی به عنوان آخرین گزینه درمانی در این مورد مطرح است.
علل و علایم سنگ لوزه
سنگ لوزه هنگامی شکل می‌گیرد که باکتری‌ها و دیگر ضایعات در شکاف‌های کوچک موجود روی لوزه‌ها به دام می‌افتند. از آنجا که تونسیلکتومی در حال حاضر کمتر از گذشته رایج است، افراد بیشتری دچار تونسیلیت هستند و بنابراین تعداد افراد آسیب‌پذیر در مورد سنگ لوزه نیز بیشتر است.
علایم سنگ لوزه شامل موارد زیر است:
- بوی بسیار بد در هنگام بروز سنگ‌ها. سنگ‌های لوزه خانه‌ای برای باکتری‌های غیر هوازی ایجاد می‌کنند که بویی شبیه به بوی ناخوشایند سولفیدها ایجاد می‌کند.
- احساس اینکه چیزی چسبیده به پشت دهان یا پشت گلو وجود دارد
- احساس فشار یا درد در گوش‌ها
- بروز تورم و حالت سرخی در لوزه‌ها
سنگ‌های لوزه ممکن است به شکل بلورهای کوچک سفید یا زردرنگ در ناحیه پشت گلو بروز کنند. سنگ لوزه‌های بزرگ قابل رویت هستند. برخی از آنها به قدری بزرگ هستند که از لوزه‌ها بیرون می‌زنند و به شکل توده‌های سنگی به دام افتاده در دهان درمی‌آیند.
آیا سنگ‌های لوزه خطرناکند؟
سنگ لوزه اغلب اوقات بی‌خطر است حتی وقتی که ایجاد ناراحتی می‌کند.
اما در هر حل آنها می‌توانند پیامی در مورد بهداشت دهان باشند. افرادی که دهان خود را مرتباً مسواک نمی‌زنند و به طور منظم از نخ دندان استفاده نمی‌کنند بیشتر مستعد ابتلاء به سنگ لوزه هستند. باکتری‌هایی که سبب سنگ لوزه می‌شوند در عین حال می‌توانند سبب فساد دندان، بیماری لثه و عفونت‌های دهانی شوند.
در صورت عدم درمان، سنگ‌های لوزه می‌توانند به محل پرورش باکتری‌ها تبدیل شوند. یک مطالعه دریافته است که سنگ‌های لوزه شبیه به پلاک‌های دندانی هستند که سبب فساد دندان و بیماری لثه می‌شوند.
درمان سنگ لوزه
سنگ لوزه را معمولاً می‌توان در خانه درمان کرد.
افراد می‌توانند از یک سواب نخی برای برداشتن سنگ و ایجاد فشار ملایم بلافاصله بعد از محاط کردن آن استفاده کنند. آنها باید سواب را پشت سنگ لوزه جاسازی کنند و سنگ را به طرف بیرون دهان برانند.
اگر سنگ‌ها آزاردهنده بوده یا بلعیدن آنها دشوار باشد، فرد می‌تواند از غرغره آب نمک گرم استفاده کند.
در صورت وجود موارد زیر باید با پزشک مشاوره شود:
- اگر فرد دچار سنگ لوزه است اما سنگ قابل مشاهده نیست
- اگر سنگ را نتوان در محیط خانه از لوزه جدا کرد یا فقط بخشی از آن قابل جدا کردن باشد
- اگر لوزه‌ها قرمز رنگ، متورم و دردناک شده باشند
- اگر درد، پس از جدا کردن سنگ لوزه در محیط خانه، به جای خود باقی مانده باشد
دکتر می‌تواند سنگ لوزه را با استفاده از لیزر متدوال درمان کند. فرآیندی به نام کریپتولیز در تغییر اندازه لوزه‌ها و کاهش تعداد شکاف‌هایی که سنگ‌ها در آنها رشد می‌کنند مورد استفاده قرار می‌گیرد. در هر حال سنگ‌های لوزه ممکن است مجدداً رشد کنند.
تنها راه پیشگیری قطعی از برگشت سنگ لوزه برداشتن لوزه‌ها از طریق تونسیلکتومی است. اگرچه به ندرت اتفاق می‌افتد اما این امکان هست که لوزه‌ها مجدداً رشد کنند.
تونسیلکتومی عملی ایمن و بی‌خطر است اما ممکن است درد گلو تا چند روز پس از انجام جراحی ادامه داشته باشد. همانند همه دیگر موارد جراحی، تونسیلکتومی نیز ریسک‌هایی به همراه دارد. این ریسک‌ها شامل خونریزی، عفونت، مشکلات تنفسی ناشی از تورم و در موارد بسیار نادر، واکنش‌های کشنده مرتبط به بیهوشی است. اگر آزار ناشی از سنگ‌های لوزه ناچیز باشد، ریسک‌ها و استرس جراحی را باید مهم‌تر از فواید آن قلمداد کرد.
پیشگیری از سنگ لوزه
پیشگیری قطعی از رشد سنگ لوزه تقریباً غیر ممکن است. برای افراد دچار تونسیلیت مزمن، انجام تونسیلکتومی شاید تنها راه پیشگیری از سنگ لوزه باشد.
به هر حال، رعایت بهداشت دهان شامل مسواک زدن مکرر و استفاده از نخ دندان می‌تواند کمک کننده باشد. آب‌کشی لوزه‌ها با استفاده از اسپری آب می‌تواند ضایعات و باکتری‌ها را دور کرده و ریسک ابتلاء به سنگ لوزه را کاهش دهد.
دیگر اختلالات آسیب زننده به لوزه‌ها
برخی دیگر از وضعیت‌ها می‌توانند در لوزه‌ها یا نواحی مجاور آنها تولید درد کنند. دکتر می‌تواند علل بروز سنگ لوزه را تعیین کند.
دیگر اختلالاتی که می‌توانند دارای علایم شبیه به سنگ لوزه باشند عبارتند از:
- تونسیلیت: اگر لوزه‌ها قرمز رنگ و متورم باشند و عمل بلع دچار مشکل شده باشد، این امکان هست که لوزه‌ها عفونی شده باشند. تونسیلیت اغلب اوقات با تب همراه است.
- گلودرد: درد شدید در گلو یا ناحیه پشت دهان می‌تواند ناشی از گلودرد باشد. همانند تونسیلیت این اختلال نیز اغلب اوقات با تب همراه است.
- بیماری لثه و فساد دندان: درد دندان و لثه می‌تواند به فک، گوش یا حتی گلو انتقال یابد. عفونت درمان نشده دندان و لثه می‌تواند به سراسر دهان و حتی دیگر نقاط بدن گسترش پیدا کند.
- سرطان لوزه: سرطان لوزه که به نام لنفوم لوزه نیز شناخته می‌شود، می‌تواند جراحتی در ناحیه پشت دهان ایجاد کند که التیام نمی‌یابد. دیگر علایم سرطان لوزه شامل درد گوش و گلو، دشواری در بلع و وجود خون در گلو است./
