سنگ لوزه: علل، علایم و درمان

• زاون ویلینز، دکتر سوزان فالک
• ترجمه هامیک رادیان

سنگ لوزه هنگامی شکل می‎گیرد که ضایعات مواد غذایی، سلول‎های مرده و دیگر مواد در لوزه‎ها به دام می‎افتند. این ضایعات بر روی هم انباشته و سخت می‎شوند و به شکل سنگ لوزه درمی‎آیند. این سنگ‎ها که گاهی از اوقات سنگ لوزه یا تونسیلولیت نامیده می‎شوند می‎توانند سبب ایجاد ناراحتی در لوزه‎ها و گلو شوند.
افراد دچار سنگ لوزه ممکن است درباره آنها چیزی ندانند. سنگ‎های لوزه لانه‎ای برای تجمع باکتری‎ها هستند و اغلب اوقات بوی بدی دارند.
بر مبنای مطالعه‎ای که در سال 2007 انجام شد، این سنگ‎های اغلب بی‎ضرر و شایع در 6 درصد از CT اسکن‎ها مشاهده می‎شوند.
آنچه در این مقاله می‎خوانید:
1. لوزه‎ها چطور کار می‎کنند
2. علل و علایم
3. درمان سنگ لوزه

لوزه‎ها چطور کار می‎کنند
لوزه‎ها در خط مقدم مبارزه با عفونت‎هایی قرار دارند که از راه دهان وارد بدن می‎شوند. آنها باکتری‎ها، ویروس‎ها و دیگر مهاجمان خارجی را به دام می‎اندازند و سپس به سیستم ایمنی بدن چگونگی مقابله با این اجرام را "یاد می‎دهند".
سلول‎های تخصصی موجود بر سطح لوزه‎ها به نام سلول‎های M، میکرب‎ها را به دام می‎اندازند. این کار باعث تحریک سیستم ایمنی برای مداخله و پاسخ‎گویی می‎شود. سیستم ایمنی پیش از توسعه یافتن عفونت برای حمله‎ور شدن به میکرب‎ها شروع به تولید سلول‎های B و T می‎کند.
اگر لوزه‎های فردی عفونی شود، وی ممکن است به تونسیلیت مبتلاء گردد. عفونت مزمن لوزه می‎تواند سبب تورم مداوم لوزه‎ها شود.
برداشتن لوزه‎ها برای پیشگیری از عفونت به عنوان یک اقدام پزشکی شایع کاربرد دارد. در حال حاضر تونسیلکتومی به عنوان آخرین گزینه درمانی در این مورد مطرح است.

علل و علایم
سنگ لوزه هنگامی شکل می‎گیرد که باکتری‎ها و دیگر ضایعات در شکاف‎های کوچک موجود روی لوزه‎ها به دام می‎افتند. از آنجا که تونسیلکتومی در حال حاضر کمتر از گذشته رایج است، افراد بیشتری دچار تونسیلیت هستند و بنابراین تعداد افراد آسیب‎پذیر در مورد سنگ لوزه نیز بیشتر است.
علایم سنگ لوزه شامل موارد زیر است:
- بوی بسیار بد در هنگام بروز سنگ‎ها. سنگ‎های لوزه خانه‎ای برای باکتری‎های غیر هوازی ایجاد می‎کنند که بویی شبیه به بوی ناخوشایند سولفیدها ایجاد می‎کند.
- احساس اینکه چیزی چسبیده به پشت دهان یا پشت گلو وجود دارد
- احساس فشار یا درد در گوش‎ها
- بروز تورم و حالت سرخی در لوزه‎ها
سنگ‎های لوزه ممکن است به شکل بلورهای کوچک سفید یا زردرنگ در ناحیه پشت گلو بروز کنند. سنگ لوزه‎های بزرگ قابل رویت هستند. برخی از آنها به قدری بزرگ هستند که از لوزه‎ها بیرون می‎زنند و به شکل توده‎های سنگی به دام افتاده در دهان درمی‎آیند.

آیا سنگ‎های لوزه خطرناکند؟
سنگ لوزه اغلب اوقات بی‎خطر است حتی وقتی که ایجاد ناراحتی می‎کند.
اما در هر حل آنها می‎توانند پیامی در مورد بهداشت دهان باشند. افرادی که دهان خود را مرتباً مسواک نمی‎زنند و به طور منظم از نخ دندان استفاده نمی‎کنند بیشتر مستعد ابتلاء به سنگ لوزه هستند. باکتری‎هایی که سبب سنگ لوزه می‎شوند در عین حال می‎توانند سبب فساد دندان، بیماری لثه و عفونت‎های دهانی شوند.
در صورت عدم درمان، سنگ‎های لوزه می‎توانند به محل پرورش باکتری‎ها تبدیل شوند. یک مطالعه دریافته است که سنگ‎های لوزه شبیه به پلاک‎های دندانی هستند که سبب فساد دندان و بیماری لثه می‎شوند.

درمان سنگ لوزه
سنگ لوزه را معمولاً می‎توان در خانه درمان کرد.
افراد می‎توانند از یک سواب نخی برای برداشتن سنگ و ایجاد فشار ملایم بلافاصله بعد از محاط کردن آن استفاده کنند. آنها باید سواب را پشت سنگ لوزه جاسازی کنند و سنگ را به طرف بیرون دهان برانند.
اگر سنگ‎ها آزاردهنده بوده یا بلعیدن آنها دشوار باشد، فرد می‎تواند از غرغره آب نمک گرم استفاده کند.
در صورت وجود موارد زیر باید با پزشک مشاوره شود:
- اگر فرد دچار سنگ لوزه است اما سنگ قابل مشاهده نیست
- اگر سنگ را نتوان در محیط خانه از لوزه جدا کرد یا فقط بخشی از آن قابل جدا کردن باشد
- اگر لوزه‎ها قرمز رنگ، متورم و دردناک شده باشند
- اگر درد، پس از جدا کردن سنگ لوزه در محیط خانه، به جای خود باقی مانده باشد
دکتر می‎تواند سنگ لوزه را با استفاده از لیزر متدوال درمان کند. فرآیندی به نام کریپتولیز در تغییر اندازه لوزه‎ها و کاهش تعداد شکاف‎هایی که سنگ‎ها در آنها رشد می‎کنند مورد استفاده قرار می‎گیرد. در هر حال سنگ‎های لوزه ممکن است مجدداً رشد کنند.
تنها راه پیشگیری قطعی از برگشت سنگ لوزه برداشتن لوزه‎ها از طریق تونسیلکتومی است. اگرچه به ندرت اتفاق می‎افتد اما این امکان هست که لوزه‎ها مجدداً رشد کنند.
تونسیلکتومی عملی ایمن و بی‎خطر است اما ممکن است درد گلو تا چند روز پس از انجام جراحی ادامه داشته باشد. همانند همه دیگر موارد جراحی، تونسیلکتومی نیز ریسک‎هایی به همراه دارد. این ریسک‎ها شامل خونریزی، عفونت، مشکلات تنفسی ناشی از تورم و در موارد بسیار نادر، واکنش‎های کشنده مرتبط به بیهوشی است. اگر آزار ناشی از سنگ‎های لوزه ناچیز باشد، ریسک‎ها و استرس جراحی را باید مهم‎تر از فواید آن قلمداد کرد.

پیشگیری از سنگ لوزه
پیشگیری قطعی از رشد سنگ لوزه تقریباً غیر ممکن است. برای افراد دچار تونسیلیت مزمن، انجام تونسیلکتومی شاید تنها راه پیشگیری از سنگ لوزه باشد.
به هر حال، رعایت بهداشت دهان شامل مسواک زدن مکرر و استفاده از نخ دندان می‎تواند کمک کننده باشد. آب‎کشی لوزه‎ها با استفاده از اسپری آب می‎تواند ضایعات و باکتری‎ها را دور کرده و ریسک ابتلاء به سنگ لوزه را کاهش دهد.

دیگر اختلالات آسیب زننده به لوزه‎ها
برخی دیگر از وضعیت‎ها می‎توانند در لوزه‎ها یا نواحی مجاور آنها تولید درد کنند. دکتر می‎تواند علل بروز سنگ لوزه را تعیین کند.
دیگر اختلالاتی که می‎توانند دارای علایم شبیه به سنگ لوزه باشند عبارتند از:
- تونسیلیت: اگر لوزه‎ها قرمز رنگ و متورم باشند و عمل بلع دچار مشکل شده باشد، این امکان هست که لوزه‎ها عفونی شده باشند. تونسیلیت اغلب اوقات با تب همراه است.
- گلودرد: درد شدید در گلو یا ناحیه پشت دهان می‎تواند ناشی از گلودرد باشد. همانند تونسیلیت این اختلال نیز اغلب اوقات با تب همراه است.
- بیماری لثه و فساد دندان: درد دندان و لثه می‎تواند به فک، گوش یا حتی گلو انتقال یابد. عفونت درمان نشده دندان و لثه می‎تواند به سراسر دهان و حتی دیگر نقاط بدن گسترش پیدا کند.
- سرطان لوزه: سرطان لوزه که به نام لنفوم لوزه نیز شناخته می‎شود، می‎تواند جراحتی در ناحیه پشت دهان ایجاد کند که التیام نمی‎یابد. دیگر علایم سرطان لوزه شامل درد گوش و گلو، دشواری در بلع و وجود خون در گلو است./