در این مقاله:
• شمارش کامل خون چیست؟
• انجام تست شمارش کامل خون
• شمارش کامل خون چه چیزی را اندازه‌گیری می‌کند؟
• دامنه نرمال شمارش خون
• نتایج تست شمارش کامل خون به چه معنی است؟
• چه زمانی تست شمارش کامل خون انجام می‌شود
• خلاصه
شمارش کامل خون (CBC) یک تست متداول است که به شناسایی وضعیت‌های مختلفی کمک می‌کند. این تست برای پایش ریکاوری بیماران از صدمات، جراحی یا دیگر وضعیت‌های مرتبط به سلامت کمک می‌کند.
شمارش کامل خون چیست؟
CBC یک اقدام رایج است که اجزاء مختلف خون را اندازه‌گیری می‌کند.
پزشکان میزان سلولهای مختلف خون را اندازه‌گیری کرده و آنها را با میزان مورد انتظار بر مبنای سن و جنس شخص مقایسه می‌کنند. هر تفاوتی می‌تواند نشان دهنده یک وضعیت یا مشکل باشد.
CBC ممکن است به عنوان یک جزء چکاپ روتین انجام شود یا احتمال دارد در زمانی که شخص علایمی را از یک اختلال زمینه‌ای مرتبط به سلامت نشان می‌دهد از سوی پزشک درخواست گردد. CBC همچنین به پایش درمان یا مشکلی از پیش موجود در سلامت کمک می‌کند.
تست‌های CBC مقیاسی برای کلیت سلامت فرد به دست می‌دهند و به کمک آنها می‌توان چند اختلال مختلف مثل آنمی را تشخیص داد.
انجام تست شمارش کامل خون
بسته به دلیل انجام CBC، ممکن است رعایت شرایط ناشتا پیش از انجام تست برای شخص ضروری باشد. علت آن است که برخی غذاها و نوشیدنی‌ها می‌توانند بر نتایج تأثیر بگذارند.
پزشکان معمولاً با استفاده از دو روش تست مزبور را انجام می‌دهند. آنان ممکن است یا از آمپول برای کشیدن خون از ورید استفاده کنند یا ممکن است از یک سوزن ریز برای خراشیدن پوست و گرفتن یک قطره خون برای قرار دادن آن روی لام استفاده کنند. هر دو روش نوعی احساس خار خار در شخص ایجاد می‌کند.
شمارش کامل خون چه چیزی را اندازه‌گیری می‌کند؟
CBC اجزاء اولیه خون را اندازه‌گیری می‌کند: سلولهای قرمز خون، سلولهای سفید خون، و پلاکت‌ها.
سلولهای قرمز خون
در مورد سلولهای قرمز خون CBC موارد زیر را اندازه‌گیری می‌کند:
• چه تعداد سلولهای قرمز خون وجود دارد یا گلبول قرمز خون شمارش شده
• نسبت سلولهای قرمز به مابقی سلولهای خون یا هماتوکریت
• هموگلوبین
• ویژگی‌های فیزیکی سلولهای قرمز خون مثل حجم آنها
• تعداد سلولهای نابالغ قرمز در گردش خون
سلولهای قرمز خون حاوی هموگلوبین هستند که اکسیژن را در بدن حمل می‌کند. آنها به طور معمول شکل تخت و مدور دارند و در مرکز به سمت داخل کشیده می‌شوند.
بدن سلولهای قرمز خون را پش از رها کردن آنها به جریان گردش خون در مغز استخوان تولید می‌کند.
سلولهای قرمز خون دارای طول عمری در حدود 120 روز هستند و مغز استخوان باید تعداد کافی آنهایی را که می‌میرند یا از طریق خونریزی از دست می‌روند جایگزین کند.
برخی اختلالات می‌توانند بر تولید سلولهای قرمز خون تأثیر بگذارند. برای مثال، کمبود تعداد سلولهای قرمز خون می‌تواند نشان دهنده آنمی باشد.
سلولهای سفید خون
CBC تعداد سلولهای سفید خون و تعداد هر نوع این سلول را اندازه‌گیری می‌کند.
گلبول‌های سفید خون قسمتی از سیستم ایمنی هستند و با عفونت‌ها مقابله می‌کنند. بدن این سلول‌ها را در مغز استخوان تولید کرده و 80 تا 90 درصد این سلول‌ها را تا زمان نیاز سیستم ایمنی بدن به آنها در مغز استخوان ذخیره می‌کند.
تعداد کمی از سلولهای سفید خون در حالت نرمال در خون گردش می‌کنند. داشتن تعداد زیاد سلول سفید خون می‌تواند نشان دهنده وجود عفونت یا التهاب باشد.
چند نوع سلول سفید خون وجود دارد. خیزش تعداد هر نوع می‌تواند به معنی وضعیتی متفاوت باشد. برای مثال افزایش نوتروفیل‌ها می‌تواند نشان دهنده وجود یک عفونت باکتریایی تلقی شود در حالی که افزایش ائوزینوفیل‌ها را می‌توان نشانه‌ای از آلرژی در نظر گرفت.
پلاکت‌ها
CBC همچنین موارد زیر را اندازه‌گیری می‌کند:
• تعداد پلاکت
• متوسط حجم خون
• متوسط عرض پلاکت
پلاکت‌ها یا ترومبوسیت‌ها سلولهای کوچک خون هستند که برای پیشگیری از خونریزی زیاد لخته خون ایجاد می‌کنند.
پلاکت‌ها یک دوره زندگی کوتاه در حدود 10 روز دارند. بدن معمولاً پلاکت‌ها را زمانی که نیاز به ترمیم آسیب دیدگی دارد تولید می‌کند.
برخی وضعیت‌ها می‌توانند باعث افزایش یا کاهش تعداد پلاکت شوند. برای مثال، یک بیماری خودایمنی یا عفونت می‌تواند سبب کاهش تعداد پلاکت شود.
بالا بودن تعداد پلاکت ریسک لخته شدن خون را افزایش می‌دهد. برخی مواقع، مثل موارد پس از جراحی یا صدمات، بدن به شکل موقتی تعداد پلاکت را افزایش می‌دهد. برخی اختلالات مثل سرطان نیز سبب افزایش طولانی مدت پلاکت‌ها می‌شوند.
دامنه نرمال شمارش خون
بر مبنای اعلام "انجمن لوسمی و لنفوم" دامنه نرمال اجزاء اصلی خون به قرار ارقام مندرج در جدول زیر است:
|
سلولهای قرمز خون در هر میکرولیتر خون |
سلولهای سفید خون در هر میکرولیتر خون |
پلاکت‌ها در هر میکرولیتر خون |
درصد هماتوکریت خون |
هموگلوبین (گرم / دسی‌لیتر) |
|
| مردان | 6.1-4.7 میلیون | 10.000-5000 | 400.000-150.000 | 52-42 | 18-14 |
| زنان | 5.4-4.2 میلیون | 11.000-4500 | 400.000-150.000 | 47-37 | 16-12 |
| کودکان | 5.5-4 میلیون | 10.000-5000 | 400.000-150.000 | 44-32 | 15.5-9.5 |
ارزش یادآوری دارد که ارقام مزبور دامنه‌های متعارف محسوب می‌شوند. به هر حال، دامنه‌ها ممکن است بر مبنای آزمایشگاه تست کننده متفاوت باشد.
نتایج تست شمارش کامل خون به چه معنی است؟
نتایج تست CBC می‌تواند معانی مختلفی داشته باشد.
شمارش سلول قرمز خون
افزایش تعداد این نوع سلول به نام پلی‌سیتمی شناخته می‌شود.
برخی علل افزایش تعداد سلول قرمز خون عبارتند از:
• قرار گرفتن در معرض مونوکسید کربن
• مصرف دخانیات
• بیماری مزمن ریه
• اختلال مصرف الکل
• اختلالات قلب
• بیماری کلیه
• بیماری کبد
• پلی‌سیتمی ورا، که نوعی بیماری نادر است
برخی علل کاهش تعداد سلول قرمز خون عبارتند از:
• آنمی
• خونریزی
• بیماری التهابی روده
• مصرف برخی داروها
• اختلالات مغز استخوان
• بیماری مزمن کلیه
• کمبود آهن، ویتامین B12 یا فولات
هموگلوبین رتیکولوسیت
رتیکولوسیت‌ها سلولهای قرمز خون نارسند. مقدار هموگلوبین موجود در این سلول‌ها می‌تواند به تعیین وضعیت آهن در بدن کمک کند. این مورد می‌تواند به شناسایی کمبود آهن کمک نماید.
شمارش سلول سفید خون
بر مبنای یک مقاله مربوط به سال 2020، افزایش سلول سفید خون به علل زیر رخ می‌دهد:
• عفونت
• التهاب
• مصرف برخی داروها
• یک بیماری خودایمنی
• صدمات
• سرطان
• بارداری
• مصرف دخانیات (سیگار، سیگارت)
• واکنش آلرژیک
کمبود تعداد سلول سفید خون یا لکوپنیا (لکوپنی) ممکن است به علل زیر بروز کند:
• اختلالات مغز استخوان
• بیماری‌های خودایمنی
• عفونت شدید، مثل سپسیس
• لنفوما (لنفوم) که نوعی سرطان است
• کمبودهای غذایی
• اختلالات تأثیرگذار بر سیستم ایمنی مثل ویروس HIV یا AIDS
گرانولوسیت‌های نابالغ
گرانولوسیت نابالغ سلول سفید خون نارس است. این سلول‌ها معمولاً فقط در مغز استخوان یافت می‌شوند.
اگر گرانولوسیت‌های نابالغ در جریان گردش خون وجود داشته باشند این وضعیت نشان دهنده وجود عفونت یا نوعی سرطان خون است. در نتیجه شخص به تست‌ها و تحقیق بیشتر نیاز دارد.
شمارش پلاکت
"انستیتو ملی قلب، ریه، و خون" می‌نویسد افزایش تعداد پلاکت ممکن است به علل زیر باشد:
• ریکاوری از صدمات یا جراحی
• کمبود ویتامین B12
• سرطان
• آنمی
• اختلالات التهابی
• عفونت
• آنمی
برخی علل کمبود تعداد پلاکت عبارتند از:
• برخی داروها
• سرطان
• آنمی
• ویروس‌ها
• عفونت‌ها
• شیمی درمانی
• خونریزی مزمن
• اختلالات خودایمنی
کسر پلاکت نابالغ
کسر پلاکت نابالغ (IPF) به تعداد پلاکت‌های به تازگی رها شده یا پلاکت‌های رتیکوله شده اشاره دارد. مغز استخوان این پلاکت‌ها را تولید می‌کند، و آنها تا زمان بلوغ وارد جریان خون نمی‌شوند.
وقتی تعداد پلاکت در خون کسی کم باشد، این باعث می‌شود تا مغز استخوان روند تولید را سرعت ببخشد. در نتیجه، مغز استخوان از ادامه حرکت بازمی‌ماند و پلاکت‌های رتیکوله شده را به داخل جریان خون رها می‌کند.
نتایج مبتنی بر کمبود IPF عنوانگر کاهش تولید پلاکت هستند در حالی که بالا بودن میزان آنها می‌تواند نشان دهنده کمبود پلاکت در خون باشد.
تست‌های خون که شامل شمارش پلاکت‌ها باشند می‌توانند نیاز شخص به انتقال یا تزریق پلاکت را مشخص کنند. آنها همچنین به پایش چگونگی بهبود مغز استخوان پس از عمل پیوند مغز استخوان کمک می‌کنند.
چه زمانی تست شمارش کامل خون انجام می‌شود
تست‌های CBC اطلاعات گسترده‌ای در مورد طیفی از اختلالات و سلامت کلی ارائه می‌دهند.
پزشک ممکن است طی چکاپ روتین یا در صورت وجود نشانه‌ها و علایم یک مشکل زمینه‌ای تست CBC را در دستور کار قرار دهد.
مردم تحت درمان برای اختلالات مزمن ممکن است به شکل منظم برای CBC به دکتر مراجعه کنند.
هر کسی که دچار علایم مداوم باشد باید برای ارزیابی وضعیت خود به پزشک مراجعه کند.
خلاصه
CBC تستی رایج و ایمن برای بسیاری شرایط است. پزشکان ممکن است از آن به عنوانی جزئی از چکاپ معمول استفاده کنند.
اختلالات بسیاری بر تعداد و مشخصات سلولهای قرمز و سفید و پلاکت‌های خون تأثیر می‌گذارند. CBC می‌تواند مشخص کند آیا این تغییرات متفاوت از آنچه باید باشند هستند و آیا نیازی به مراقبت در این مورد وجود دارد یا خیر./
تست شمارش کامل خون چیست و چه اهمیتی دارد؟
دکتر النا بیگرز، آرون کندولا
ترجمه فرهنگ راد
Source:
Medical News Today
What is a complete blood count?
Medically reviewed by Alana Biggers, M.D., MPH — Written by Aaron Kandola on December 21, 2020
Complete blood count: Definition, purpose, results, and more (medicalnewstoday.com)
نظرات (0)