• سیلوانا مونتویا، دکتر النا بیگرز
• ترجمة هستی فراستفر
مالتیپل اسکلروزیس (MS) یک بیماری خودایمنی عصبی است که به سیستم عصبی مرکزی آسیب میرساند و به صورت بالقوه برای بیمار ناتوانیآور است.
سیستم ایمنی به پوشش مایلین که فیبرهای عصبی را محافظت میکند حملهور میشود. این عالم باعث ایجاد اختلال در ارتباط میان مغز و دیگر اندامهای بدن شده و این روند در نهایت باعث صدمه دیدن عصبها میشود.
میزان آسیب MS در زنان بیش از مردان است. این اختلال همچنین سبب ایجاد علایم و مشکلاتی در زنان میشود که مردان به آنها مبتلاء نمیگردند.
آنچه در این مقاله میخوانید:
• مالتیپل اسکلروزیس و زنان
• علایم و نشانگان عمومی
• تشخیص
• درمان MS
MS و زنان
اغلب اوقات MS در زنان 20 تا 40 ساله تشخیص داده میشود. اگرچه زنان ممکن است بسیاری از علایم موجود در مردان را تجربه کنند، این اختلال همچنین میتواند اثرات خاصی بر عادت ماهانه، پیشگیری از بارداری، حاملگی و یائسگی داشته باشد.
عادت ماهانه
دمای بدن زنان پیش از قاعدگی و در طول آن افزایش پیدا میکند و این موضوع میتواند بر نشانگان MS تأثیر بگذارد. حال عمومی زنان مبتلاء به MS در طول عادت ماهانه بدتر میشود و علایمی نظیر خستگی مزمن، افسردگی، تعادل و ضعف میتوانند مسألهسازتر شوند.
برخی از داروهای MS نظیر ضد افسردگیها و اینترفرونهای بتا نیز میتوانند بر چرخة عادت ماهانه تأثیر بگذارند. آنها میتوانند سبب "لکهبینی" یا پریودهای آزاردهنده شوند اگرچه این عوارض جانبی اغلب به مرور زمان بهبود پیدا میکنند.
برخی از زنان با ا ستفاده از ضد بارداریهای بر بنیان هورمون نسبت به کاهش یا توقف پریود خود اقدام میکنند.
داروهای پیشگیری از بارداری
MS سبب آسیب رسیدن به باروری نمیشود. زنان مبتلاء به MS عموماً میتوانند روشهای مختلف پیشگیری از بارداری را انتخاب کنند.
وقتی برای پیشگیری از بارداری دارو انتخاب میشود، این موضوع مهم است که نوع داروی مورد استفاده برای درمان MS و فعل و انفعال آن با داروی پیشگیری از بارداری مورد ملاحظه قرار گیرد.
مشکلات جنسی
بسیاری از زنان مبتلاء به MS مشکلات مختلفی را در زمینة برانگیختگی، پاسخدهی و اُرگاسم در طول ارتباط جنسی تجربه میکنند. درمانی برای این مشکلات وجود ندارد، اما مواردی هست که میتواند کمک کننده باشد.
- استفاده از لوبریکانتها: MS میتواند سبب خشکی واژن شود یا این وضعیت میتواند به عنوان عارضة جانبی برخی داروها بروز یابد. استفاده از لیزکنندههای واژن میتواند به تخفیف این وضعیت کمک کند.
- رسیدن به ارگاسم: MS میتواند دستیابی به ارگاسم را برای زنان دشوار کند. تحریک اضافی نظیر استفاده از دستگاههای ویبره میتواند کمک کننده باشد.
بارداری و مالتیپل اسکلروزیس
اغلب زنان هنگامی با تشخیص ابتلاء به MS در مورد خود مواجه میشوند که در فکر تشکیل خانواده هستند. پیشتر تصور میشد که بارداری میتواند اثرات منفی بر MS داشته باشد، اما اکنون شواهدی وجود دارد که نشان میدهد بارداری میتواند باعث کاهش عود این بیماری شود. به نظر میرسد که این موضوع ناشی از عوامل وابسته به هورمونها باشد.
ممکن است که عود بیماری پس از زایمان، یعنی پس از اینکه هورمونها به سطح سابق خود برمیگردند، افزایش یابد. در هر حال، تحقیقات عنوان میکنند که بارداری بر پیشرفت این بیماری در درازمدت هیچ تأثیری ندارد.
زنان دچار MS هماندازة زنان غیر مبتلاء به این بیماری احتمال برخورداری از فرزند سالم را دارند.
باردار شدن
با رعایت یک برنامة دقیق، بچهدار شدن برای زنان دچار MS کاملاً امکان پذیر است.
از آنجا که برخی داروهای MS برای استفاده در دوران بارداری ناایمن هستند، معمولاً توصیه میشود که زنان درمان را متوقف کنند و سه ماه پیش از تلاش برای بارداری این کار را انجام دهند. این کار باید مستقیماً زیر نظر پزشک متخصص انجام شود زیرا توقف ناگهانی مصرف برخی داروها میتواند برای بیمار مضر باشد.
پزشکان به بررسی خطرات متوجه مادر و بچه میپردازند و آنگاه مصرف یا عدم مصرف دارو را توصیه میکنند.
بارداری و علایم مالتیپل اسکلروزیس
علایم بیماری MS ممکن است در طول دوران بارداری تشدید شود.
- تعادل
- خستگی مزمن
- درد پشت
- مشکلات روده و مثانه
یائسگی و MS
در طول دوران یائسگی برخی علایم MS شامل خستگی مزمن و مشکلات مثانه ممکن است تشدید شوند. همانند بارداری میزان هورمونها نیز در دورة یائسگی تغییر میکنند.
یک مطالعة اخیر در مورد تأثیر یائسگی بر MS، چنین درمییابد که پس از یائسگی، وقتی تولید استروژن در بدن متوقف میشود، میزان ناتوانی با سرعت بیشتری افزایش مییابد. در نتیجه درمان جایگزینی هورمون ممکن است در زنان دچار MS از طریق افزایش میزان استروژن بدن روند مزبور را به تأخیر بیندازد.
درمان جایگزینی هورمون به طرق مختلف شامل قرص، ژل، پیوند و... در دسترس است.
علایم و نشانگان عمومی
علایم و نشانگان MS متفاوت است و به میزان آسیب و نوع عصبهای آسیب دیده بستگی دارد.
این نشانهها و علایم عبارتند از:
- مشکلات بینایی، نظیر دوبینی طولانی مدت، مقطعی یا نابینایی کامل
- ضعف یا بیحسی در یک اندام یا بیشتر
- احساس مورمور یا درد
- رعشه
- هماهنگی ضعیف اندامها یا فقدان تعادل
- اختلال در تکلم
- خستگی مزمن
- سرگیجه
- اختلال در عملکرد روده و مثانه
علل و ریسکفاکتورها
این موضوع روشن نیست که چرا برخی از مردم دچار MS میشوند و دیگران به آن مبتلاء نمیشوند. به نظر میرسد که عوامل ژنتیکی و محیطی در این مورد دخالت دارند.
برخی از ریسک فاکتورها که میتوانند شانس ابتلاء به MS را در افراد افزایش دهند عبارتند از:
- جنس: زنان دو بار بیشتر از مردان در خطر ابتلاء به MS قرار دارند.
- سن: MS معمولاً افراد را در سنین 15 تا 60 سالگی و به ویژه در زنان در سنین 15 تا سالگی مبتلا میکند.
- تاریخچة خانوادگی: وجود MS در یکی از والدین یا خواهران و برادران خطر ابتلاء به MS را در فرد افزایش میدهد.
- ویروسهایی نظیر ویروس اپشتین – بار، ویروسی که سبب مونونوکلئوز عفونی میشود نیز نوعی استقبال از بیماری محسوب میشود.
- برخی اختلالات خودایمنی نظیر بیماری التهابی روده، بیماری تیروئید یا دیابت نوع 1
- کمبود ویتامین D
- چاقی
- دخانیات: افراد سیگاری که دچار علایم اولیة MS هستند بیشتر در معرض خطر تجربة مراحل ثانوی این بیماری قرار دارند.
- نژاد و اقلیم: مردم سفیدپوست، به ویژه شمال اروپا دچار خطر بیشتری برای ابتلاء به MS هستند.
این اختلال در کشورهایی نظیر کانادا، شمال ایالات متحد آمریکا، نیوزیلند، جنوب شرقی استرالیا و اروپا شایع است.
در مورد MS در کودکان چه میدانیم؟
تشخیص
اگرچه تستهای خاصی برای تشخیص MS وجود ندارد، تشخیص این بیماری اغلب اوقات از طریق از تشخیص خارج کردن بیماریهای دارای علایم مشابه با MS صورت میگیرد.
معاینة نورولوژیک کامل و تاریخچة خانوادگی برای تشخیص MS لازم است. تستهای زیر نیز میتوانند به تشخیص MS کمک کنند:
- آزمایشهای خون به از تشخیص خارج کردن بیماریهای دارای علایم مشابه کمک میکنند.
- اسکن MRI برای شناسایی هر جراحت محتمل در مغز و طناب نخاعی به کار میرود.
- پونکسیون کمری، برای آزمایش مایع کانال نخاعی به منظور بررسی آنتیبادیها یا دیگر عفونتها
- آزمایشهایی برای ضبط پیامهای الکتریکی تولید شده از سوی سیستم عصبی در پاسخ به تحریک
درمان MS
اگرچه هیچ علاجی برای MS وجود ندارد، درمانهایی برای کمک به مدیریت علایم بیماری و کمک به مبتلایان برای بهبود سریع از حملات بیماری وجود دارد. برخی از افراد دچار علایم خفیف بیماری نیاز به هیچ نوع درمانی ندارند.
درمانهای موجود شامل موارد زیر است:
- درمانهایی برای تعدیل علایم عود بیماری (این کار برای MS پیشروندة اولیه امکانپذیر نیست)
- استفاده از کورتیکواستروئیدها برای کاهش التهاب عصب
- درمانهایی برای کاهش خستگی مزمن
- تمرینات کششی و قدرتی
- شل کنندههای عضلانی برای تخفیف گرفتگی یا اسپاسم عضلانی به ویژه در ناحیة پاها
- داروهایی برای مسایل مرتبط به MS نظیر افسردگی، اختلالات جنسی و کنترل مثانه و روده
در هنگام استفاده از درمانهای تعدیل کنندة بیماری، استفاده از درمان صحیح برای بیماران حائز اهمیت است. انجام این مهم به عوامل متعددی نظیر طول مدت ابتلاء به بیماری، اینکه دیگر درمانهای MS مؤثر بودهاند، و داشتن برنامه برای بچهدار شدن، بستگی دارد
برخی شواهد در این مورد وجود دارد که درمانهای زیر میتوانند به تخفیف برخی از علایم MS کمک کنند.
- ماساژ
- رفلکسولوژی (بازتابشناسی)
- تای چی
- درمانهای میدان مغناطیسی
- درمان عصبی
- عصارة کانابیس خوراکی برای گرفتگی عضلانی و درد./
نظرات (0)