مثانه بیش‌فعال - علایم، افسانه‌ها، و باورهای نادرست

• جنیفر هوآیزن، دکتر النا بیگرز
• ترجمة هستی فراست‌فر

مثانه بیش‌فعال اختلال شایعی است که با علایم مرتبط به تکرر و فوریت ادرار کردن مشخص می‌شود.
در ایالات متحد آمریکا مثانة بیش‌فعال (OAB) احتمالاً مبتلابة حدود 40 درصد زنان و 30 درصد مردان است.
شانس ابتلاء به بیش‌فعالی مثانه با بالا رفتن سن بالا می‌رود اما این وضعیت یکی از نتایج ضمنی سالخوردگی نیست. اغلب موارد OAB با علایم خفیفی شروع می‌شود که در درازمدت پیشرفت می‌کنند.

مطالب این مقاله:
•  OAB چیست؟
•  علایم OAB
•  OAB در برابر بی‌اختیاری استرس ادرار
•  افسانه‌ها و باورهای غلط در مورد OAB

OAB چیست؟
OAB بیش از آنکه توصیف‌گر بیماری خاصی باشد نمایندة گروهی از علایم ادراری است. OAB در سراسر جهان وضعیت شایعی است.
این وضعیت همچنین مثانة تحریک‌پذیر یا ناپایدار هم نامیده می‌شود، و افراد دچار OAB اغلب نیاز ناگهانی و غیر قابل کنترلی را به ادرار کردن احساس می‌کنند، حتی اگر مثانة آنها هنوز پر نشده باشد.
معمولاً مثانه در هنگام نیمه‌پر بودن یا داشتن دو فنجان ادرار، پیامی از مغز برای تخلیة خود دریافت می‌کند. عضلة اسفنکتر سپس آرام می‌شود و  عضلة دیتروسر آمادة پذیرش ادرار می‌گردد.
وقتی در هر مرحله از این فرآیند اختلالی به وجود بیاید، علایم OAB و بی‌اختیاری ادراری می‌تواند بروز کند.
بر مبنای دو نظرسنجی بزرگ در مورد OAB که تا به امروز انجام شده است (مطالعة EPIC و مطالعة ملی در مورد ارزیابی مثانة بیش‌فعال)، میزان OAB در میان افراد بالای 18 سال از 11 تا 16 درصد متغیر است.
یک مطالعة مقطعی در مورد زنان و مردان آمریکایی دریافته است که 8 درصد مردان خبر از تجربة مدام علایم OAB و 17 درصد آنان خبر از ابتلاء به آن به صورت گهگاهی، می‌دهند.  
گروه‌های قومی و نژادی مختلف ممکن است میزان متفاوتی از شیوع OAB را تجربه کنند. برخی مطالعات افزایش میزان OAB در مردان و زنان آمریکایی افریقایی تبار و همچنین مردان اسپانیایی را نشان داده‌اند.

علایم OAB
علایم فیزیکی OAB متفاوت است اما معمولاً کاهش میزان کنترل بر ادرار و احساس نیاز مکرر به ادرار کردن را شامل می‌شود.
در حدود نیمی از افراد دچار OAB هچنین بی‌اختیاری عاجل ادرار (UUI) یا نشت ادرار را تجربه می‌کنند.
در میان مردان و زنان بر اساس تفاوت‌های آناتومیک آنها تفاوت‌هایی در تجربة نوع علایم وجود دارد.
مطالعة EPIC دریافته است که زنان دچار OAB با تواتر بیشتری نسبت به مردان علایم مرتبط به ذخیره کردن ادرار را تجربه می‌کنند. این مطالعه همچنین دریافته است که مردان دچار OAB بیش از زنان به مشکلات همراه رها شدن ادرار دچار می‌شوند.
شایع‌ترین علایم OAB شامل موارد زیر است:
•    فوریت ادرار کردن یا ناتوانی در کنترل ادرار
•    ادرار کردن به میزان بیش از 8 بار در روز
•     میل غیر قابل کنترل به ادرار کردن خودبخودی مخصوصاً در هنگام شنیدن صدای روان شدن آب یا شرشر
•    نیاز به بیدار شدن از خواب در طول شب برای ادرار کردن
•    نشت ادرار به علت ناتوانی برای رساندن آن به دستشویی
•    خیس کردن بستر خواب
•    زور زدن یا ناراحتی در طول ادرار کردن
افزایش میزان تکرر ادرار و کاهش کنترل بر مثانه تنها علایمی هستند که همراه با بالا رفتن سن افزایش پیدا می‌کنند. هر فردی در هر سنی ممکن است دچار OAB شود. همچنین در صورت آزار دهنده بودن علایم یا ایجاد مشکل در زندگی روزمره، فرد باید به پزشک مراجعه کند.
علایم OAB می‌توانند ناتوانی‌آور باشند. یک مطالعه دریافته است که میزان اختلال در جریان زندگی کاری برای افراد مبتلاء به OAB در مقایسه با افراد غیر مبتلاء به آن در میان مردان چهار برابر و در میان زنان سه برابر بیشتر است. این میزان با میزان مرتبط به دیگر اختلالات درازمدت نظیر آسم قابل مقایسه است.
بسیاری از افراد مبتلاء به OAB در صدد کمک گرفتن از دکتر برنمی‌آیند زیرا نمی‌دانند چطور باید در مورد علایم مربوط به خود حرف بزنند، یا اینکه از گزینه‌های درمانی مطلع نیستند.
بسیاری از افراد دچار OAB نیز بر اثر احساس خجالت از درمان خود اجتناب می‌کنند. "انجمن ملی خویشتن‌داری" تخمین می‌زند که فقط 45 درصد افراد دچار OAB در صدد درمان خود برمی‌آیند.
انجمن اُرولوژی آمریکا یک پرسش و پاسخ قابل چاپ ارائه می‌دهد که می‌تواند آغاز گفت و شنید در مورد علایم OAB را ساده‌تر کند.
در عین حال ابزارهایی برای پیگیری علایم وضعیت وجود دارد. اپلیکیشن‌های رایگان برای مونیتور کردن مایعات مصرفی، ادرار کردن و نشت ادرار در دسترس است. یک رژیم روزانه در مورد مثانه نیز می‌تواند به پیگیری وضعیت حرکت مایعات در بدن کمک کند.
بسیاری از افراد دچار OAB همچنین علایم عاطفی و ذهنی ناشی از علایم جسمانی این وضعیت را تجربه می‌کنند.
دیگر پیامدهای OAB شامل موارد زیر است:
-    نگرانی در محیط اجتماع یا محل کار
-    از دست رفتن خواب یا کیفیت آن بر اثر نیاز به ادرار کردن در طول شب
-    افسردگی اغلب مرتبط به فقدان خواب
-    کاهش حس صمیمیت یا خودمانی بودن
-    تیره و تار شدن رابطه با شریک جنسی یا همسر
-    کاهش اعتماد به نفس
-    کاهش فعالیت جسمانی

OAB در برابر بی‌اختیاری استرس ادرار
بی‌اختیاری استرس ادرار دقیقاً مشابه OAB نیست. بی‌اختیاری استرس ادرار (SUI) وقتی بروز می‌کند که نشت ادرار با فعالیت‌هایی نظیر خندیدن، سرفه‌های خفیف یا عطسه همراه باشد.
بلند کردن اجسام و زور زدن نیز در افراد دچار SUI می‌تواند محرک نشت ادرار شود. حتی سرپا ایستادن، خم شدن یا راه رفتن می‌تواند برای نشت ادرار در موارد متوسط تا شدید SUI کافی باشد.
خلاف OAB افراد دچار SUI مشکلات ناشی از نیاز عاجل به ادرار کردن یا تکرر ادرار را تجربه نمی‌کنند. افراد ممکن است در هنگام ادرار کردن فقط مقدار کمی از آن را دفع کنند.
تقریباً از هر سه زن آمریکایی یک نفر دچار بی‌اختیاری استرس ادرار است. زنان سفیدپوست و اسپانیایی تبار بیش از زنان افریقایی آمریکایی تبار در معرض این عارضه قرار دارند. چندین عامل دیگر شامل مواردی که در زیر فهرست شده‌اند، می‌توانند به ابتلاء به SUI کمک کنند:
•    زایمان
•    آسیب دیدن عصب
•    سیگار کشیدن
•    چاقی
•    سرفة مزمن
اغلب موارد SUI به تضعیف ناحیة گردن مثانه مرتبط است. زایمان واژینال، چاقی، پیری، و یائسگی نیز از جمله علل اصلی SUI محسوب می‌شوند.
فعالیت دادن عضلات کف لگن، کاهش وزن، یا ترک عاداتی مثل سیگار کشیدن که منجر به سرفه کردن می‌شوند، اغلب می‌تواند باعث کاهش یا بهبود علایم SUI شود. گزینه‌های جراحی با حداقل تهاجم برای درمان این بیماری در دسترس هستند.
همانند مورد OAB افراد دچار SUI در کنار علایم جسمانی بیماری علایم احساسی و ذهنی روانی را نیز تجربه می‌کنند. افسردگی، اضطراب اجتماعی، و کاهش حس صمیمت در این مورد عمومیت دارد.
علایم OAB گاهی از اوقات نیز با نشانه‌های مربوط به هایپرپلازی پروستاتیک خوش‌خیم (BPH) اشتباه گرفته می‌شود. این بیماری بزرگ شدن پروستات است که در میان مردان بالای پنجاه سال شایع است. اغلب افراد دچار BPH چندین بار در طول شب برای ادرار کردن از خواب بیدار می‌شوند و جریان ادرار در آنها کمتر و ضعیف‌تر است.
اگر ادرار با درد شدید، سوزش یا خونریزی همراه باشد، فرد باید فوری به دکتر مراجعه کند. در صورت توقف کامل جریان ادرار نیز فرد باید توسط پزشک معاینه شود.

افسانه‌ها و باورهای غلط در مورد OAB
باورهای نادرستی در مورد OAB وجود دارد. در حالی که برخی از این باورها ریشة علمی دارند، الگوهای ساده‌سازی مطلب یا اهمیت بیش از حد برای پیوندهای آشکار قایل شدن، می‌تواند بیش از مفید بودن مضر باشد.
بسیاری از افرادی که برای OAB در صدد درمان برنمی‌آیند دچار باورهای غلط در مورد واقعیت‌های این وضعیت هستند.
افسانه‌های رایج در این مورد شامل موارد زیر است:
•    OAB صاف و ساده بخشی از پیری است
•    OAB در مردان معمولاً ناشی از بزرگ شدن پروستات و مشکلات پروستات است
•    OAB نتیجة کوچک بودن مثانه است
•    علایم OAB ناشی از کار یا فعالیت بیش از حد است
•    OAB را می‌توان با کاهش میزان مصرف مایعات کنترل کرد
•    OAB یک مشکل مربوط به زنان است
•    OAB صاف و ساده چیزی است که باید با آن زندگی کرد
•    هر کسی بالاخره یک روز دچار OAB می‌شود
•    OAB گزینه‌های درمانی کمی دارد یا اصلاً درمانی ندارد
•    اغلب مردم دچار OAB با درمان کاهش علایم را تجربه نکرده‌اند
•    جراحی تنها گزینة درمانی OAB است.

Source:
Overactive bladder: Symptoms, myths, and misconceptions
Written by Jennifer Huizen Reviewed by Alana Biggers, MD, MPH
Last reviewed: Thu 6 April 2017