• کریستین نوردکویست، دکتر ژیژی لیو
• ترجمه هامیک رادیان
سیستیت یک عفونت نسبتاً شایع دستگاه ادراری تحتانی است. سیستیت به ویژه زیر عنوان التهاب دیوارۀ مثانه مورد اشاره قرار میگیرد.
اگرچه سیستیت به طور معمول اختلالی جدی نیست، میتواند آزار دهنده بوده و در صورت عدم درمان عوارضی به دنبال داشته باشد.
سیستیت فضای بینابینی موردی جدیتر و نوع مزمن سیستیت است.
مطالب این مقاله:
• سیستیت چیست؟
• علایم
• علل
• تشخیص
• درمان
• علایم
• پیشگیری
سیستیت چیست؟
سیستیت معمولاً هنگامی بروز میکند که مجرای ادرار و مثانه که به طور محیطی استریل یا فاقد میکرب محسوب میشوند، توسط باکتریها آلوده میگردند.
باکتری به جدار مثانه میچسبد و سبب بروز تحریک و التهاب در این ناحیه میشود.
سیستیت به مردم در تمامی گروههای سنی و جنسی آسیب میزند. با وجود این شیوع سیستیت در میان زنان بیش از مردان است زیرا مجرای ادرار در زنان کوتاهتر است.
در حدود 80 درصد تمامی عفونتهای دستگاه ادراری (UTIs) توسط باکتریهای روده که خود را به دستگاه ادراری میرسانند، ایجاد میشود.
اغلب این باکتریها بخشی از فلور سالم روده را تشکیل میدهند اما وقتی آنها وارد فضای عاری از میکرب مجرای ادرار و مثانه میشوند میتوانند سبب بروز UTI گردند.
UTIs در سطح ایالات متحد آمریکا شایعترین عفونتهای منجر به پذیرش بیمارستانی بیماران محسوب میشود به ویژه در میان بیمارانی که از کاتترهای ادراری استفاده میکنند.
علایم
موارد زیر نشانهها و علایم شایع سیستیت محسوب میشوند:
• وجود رد خون در ادرار
• ادرار دارای رنگ تیره، کفمانند یا دارای بوی تند
• احساس درد در ناحیۀ بالای استخوان ناحیۀ شرمگاهی، در قسمت پایین ناحیۀ پشت کمر یا در ناحیۀ شکم
• احساس سوزش در هنگام ادرار کردن
• ادرار کردن مکرر یا احساس نیاز مکرر به ادرار کردن
مردم سالمند ممکن است احساس ضعف و تب داشته باشند اما هیچیک از علایم مندرج در فوق در آنها مشاهده نمیشود. در عین حال در این گروه سنی تغییرات در وضعیت روانی نیز امکان بروز دارد.
نیاز مکرری به ادرار کردن در فرد وجود دارد اما هر بار که وی راهی توالت میشود فقط قادر به دفع مقدار کمی ادرار خواهد بود.
وقتی کودکان دچار سیستیت میشوند ممکن است دچار هر یک از علایم فهرست بالا شوند که احتمال دارد با استفراغ و احساس ضعف عمومی بدن نیز همراه باشد.
برخی از بیماریها یا اختلالات دیگر علایمی مشابه سیستیت دارند که از جملۀ آنها میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
• اریتریت یا التهاب مجرای ادرار
• سندرم درد مثانه
• پروستاتیت یا التهاب غده پروستات
• هپیرپلازی خوشخیم پروستات در مردان
• سندرم دستگاه ادرای تحتانی
• سوزاک
• کلامیدیا
• کاندیدا، یا برفک
در این زمینه بیشتر بخوانیم:
درد مثانه - آنچه دانستنش نیاز است
علل
سیستیت علل متعددی میتواند داشته باشد. اغلب آنها موارد عفونی هستند و اکثریت این موارد از یک عفونت نزولی سرچشمه میگیرند. باکتریها از ساختارهای تناسلی خارجی وارد مثانه و مجرای ادرار میشوند.
ریسک فاکتورها شامل موارد زیر است:
• استفاده از تامپون: در هنگام وارد کردن تامپون، ریسکی جزئی برای ورود باکتری به مجرای ادرار وجود دارد.
• وارد کردن کاتتر ادراری، تعویض یا استفادۀ درازمدت از آن: امکان اینکه کاتتر دارای باکتری بوده و این باکتری همراه کاتتر وارد دستگاه ادراری شود وجود دارد.
• استفاده از دیافراگم برای کنترل بارداری: در مقایسه با زنان فعال از نظر جنسی که از دیافراگم استفاده نمیکنند، شیوع سیستیت در میان زنانی که از دیافراگم دارای اسپرمکش استفاده میکنند بیشتر است.
• پر بودن مثانه: اگر مثانه به طور کامل تخلیه نشود، محیطی برای تکثیر باکتری ایجاد میشود. این وضعیت در میان زنان باردار یا مردانی که دچار مشکل بزرگ شدن پروستات هستند نسبتاً شایع است.
• فعالیت جنسی: زنان فعال از نظر جنسی در ریسک بالاتری برای ورود باکتری به مجرای ادرار قرار دارند.
• انسداد قسمتی از سیستم ادراری که مانع جریان ادرار میشود.
• دیگر مشکلات مثانه یا کلیه در این مورد دخالت دارند.
• سکس مکرر یا شدید: این کار شانس صدمات فیزیکی را افزایش میدهد، که به نوبۀ خود باعث افزایش احتمال سیستیت میشود. به این نوع سیستیت گاهی از اوقات سیستیت ماه عسل گفته میشود.
• افت سطح استروژن: در طول یائسگی، سطح استروژن دچار کاهش میشود، و جدار مجرای ادرار در زنان باریکتر میگردد. هر قدر این دیواره باریکتر شود، شانس ابتلا به عفونت و آسیب دیدگی بیشتر میشود. پس از یائسگی ریسک مزبور بالاتر است.
• جنس: ورودی مجرای ادرار در زنان نسبت به مردان به مقعد نزدیکتر است، بنابراین ریسک ورود باکتری از روده به داخل مجرای ادرار در زنان بیش از مردان است.
• کاهش مخاط: در طول یائسگی، میزان تولید مخاط در واژن زنان کاهش مییابد. این مخاط به طور نرمال نقش یک لایۀ محافظ را در برابر باکتری بازی میکند.
• رادیوتراپی: آسیب دیدن مثانه میتواند سبب سیستیت تابش متأخر شود. زنان در هنگام درمان جایگزینی هورمون (HRT) در مقایسه با زنان یائسۀ فاقد درمان مزبور در ریسک بالاتری برای ابتلا به سیستیت قرار دارند. به هر جهت، HRT ریسکهای خاص خود را به همراه دارد، بنابراین به طور معمول برای درمان سیستیت عفونی در زنان یائسه به کار نمیرود.
تشخیص
دکتر سؤالاتی مطرح میکند، یک معاینۀ بالینی انجام میدهد و تست ادرار درخواست میکند. در این مورد ممکن است تست ادرار برای آزمایشگاه ارسال شود یا دکتر از دیپستیک استفاده کند. نتایج دیپستیک ادراری بلافاصله و در هنگامی که بیمار هنوز در مطب دکتر است مشخص میشود.
کشت ادرار یا نمونۀ ادرار کاتتری شده ممکن است برای تعیین نوع باکتری موجود در ادرار مورد استفاده قرار گیرد. پس از مشخص شدن این موضوع که کدام نوع باکتری علت بروز عفونت بوده است، دکتر برای بیمار آنتیبیوتیک لازم را تجویز میکند.
اغلب پزشکان در عین حال تست عفونت واگیردار جنسی را نیز در دستور کار قرار میدهند. این عفونتها اغلب دارای علایمی مشابه علایم سیستیت هستند.
بیمارانی که مکرراً دچار سیستیت میشوند ممکن است به تستهای بیشتری نیاز داشته باشند.
این تستهای اضافی میتواند اسکن اولتراسوند، عکسبرداری اشعۀ ایکس، یا سیستسکوپی مثانه با استفاده از یک دوربین فیبر اپتیک را شامل باشد.
مداوا
مداواهای خانگی و موازین زیر میتوانند در این مورد کمک کننده باشند:
• داروهای ضد درد مثل استامینوفن (تاینلول) یا ایبوپرفن میتوانند به کاهش ناراحتی کمک کنند.
• مصرف آب و دیگر مایعات به افزایش ادرار و دفع باکتریها از طریق دفع ادرار کمک میکنند.
• فرد باید از مصرف الکل اجتناب کند.
• قرهقاط شامل یک ترکیب فعال است که مانع چسبیدن باکتریها به دیوارۀ مثانه میشود، اما آب قرهقاط یا کپسولهای آنها حاوی مادۀ فعال کافی برای پیشگیری از علایم نیستند.
• اجتناب از سکس شانس ورود باکتریها به مجرای ادرار را کاهش میدهد.
درمان
اغلب موارد سیستیت خفیف به صورت خود به خودی در طول چند روز از بین میرود. هر سیستیتی که بیش از چند روز ادامه داشته باشد نیاز به مراجعۀ فرد به دکتر دارد.
دکترها ممکن است برای درمان سیستیت یک دورۀ 3 تا 7 روزۀ مصرف آنتیبیوتیک را تجویز کنند، و این میزان به بیمار بستگی دارد. این داروها باید در طول یک روز از آغاز مصرف باعث بهبود علایم شوند.
اگر علایم سیستیت پس از مصرف آنتیبیوتیک بهبود نیابد، بیمار باید دوباره به پزشک مراجعه کند.
آنتیبیوتیکهایی که معمولاً برای سیستیت باکتریایی استفاده میشوند عبارتند از: نیتروفورانتین، تریمتوپریم - سولفامتوکسازول، آموکسیسیلین، سفالوسپورین، سیپروفلوکساسین، و لووفلوکساسین.
در افراد مسن و نیز بیماران دچار ضعف سیستم ایمنی، برای مثال بر اثر دیابت، ریسک بالاتری برای گسترش عفونت به کلیه و دیگر عوارض وجود دارد.
مردم آسیبپذیر و زنان باردار باید به صورت کامل درمان شوند.
پیشگیری
سیستیت اغلب اوقات قابل پیشگیری نیست، اما مقیاسها و موازین زیر میتواند کمک کننده باشد:
• رعایت بهداشت مناسب پس از سکس
• استفاده از صابونهای خنثی و غیر معطر برای اطراف ناحیۀ تناسلی
• تخلیۀ کامل مثانه در هنگام ادرار کردن
• عدم به تأخیر انداختن ادرار کردن
• اجتناب از پوشیدن شورت و لباس زیر تنگ و چسبان
• استفاده از لباس زیر نخی
• تمیز کردن ناحیۀ تناسلی با حرکت دست از جلو به عقب
• استفاده از لوبریکانت یا لیز کننده در زمان سکس
این انتظار وجود دارد که اغلب زنان دستکم یک بار در طول زندگی خود دچار سیستیت شوند، و بسیاری از آنان به دفعات دچار این بیماری میشوند.
تمامی مردان و کودکان در صورت ابتلا به سیستیت باید به پزشک مراجعه کنند.
بروز سیستیت در مردان ممکن است عارضهای جدیتر از زنان باشد.
احتمال بیشتری دارد که سیستیت در مردان ناشی از اختلال زیربنایی دیگری مثل عفونت پروستات، سرطان، وجود یک انسداد یا بزرگ شدن پروستات باشد.
احتمال بروز سیستیت در مردان دارای سکس با مردان دیگر بیشتر است.
در اغلب موارد سیسیت مردان درمان زودهنگام مشکل ایجاد شده را به شکل مؤثر برطرف میکند، اما عفونتهای درمان نشدۀ مثانه در مردان میتواند به عفونت یا آسیب دیدگی کلیه یا پروستات منجر شود./
Source:
Everything you need to know about cystits
Last updated Thu 30 November 2017
By Christian Nordqvist
Reviewed by Xixi Luo, MD
نظرات (0)