• کِنا اینگلسون، دکتر دانیل مورل
• ترجمۀ فرهنگ راد
آسیت تجمع مایع در ناحیۀ شکم (یا به اصطلاح آب آوردن شکم) است. این جمع شدن مایع سبب ورم می‌شود و معمولاً در طول چند هفته بروز می‌کند، اگرچه امکان بروز آن در طول فقط چند روز وجود دارد.
آسیت وضعیتی بسیار ناراحت کننده است و سبب بروز تهوع، خستگی، تنگی نفس، و احساس پربودگی (اشباع) می‌شود.
بیماری کبدی شایعترین علت بروز آسیت است. دیگر علل بروز آسیت سرطان و بیماری قلبی را شامل می‌شود.
مطالب این مقاله:
• آسیت چیست؟
• علل
• علایم آسیت
• درمان و مدیریت
• تشخیص
• دورنما
آسیت چیست؟
آسیت بر اثر تجمع مایع در شکم بروز می‌کند. این تجمع در دو لایۀ غشائی که به اتفاق هم پریتونیوم (کیسۀ نرمی که دستگاههای بدن را در خود جای داده است) را تشکیل میدهند بروز می‌کند. وجود مقدار کمی مایع در حفرۀ پریتونیوم عادی است.
علل
بسیاری از بیماریهای اصلی و نهفته شامل سل، بیماری کلیه، پانکراتیت، و کمفعالی تیروئید میتوانند مسؤول ایجاد آسیت باشند. به هر جهت، علل اولیۀ ایجاد آسیت شامل نارسایی قلبی، سیروز و سرطان است.
آسیت در صورتی که سرطان به نواحی زیر آسیب زده باشد امکان بروز دارد:
• پریتونیوم
• کبد
• سیستم لنفاوی
• تخمدانها
• پستان
• روده
• معده
• لوزالمعده
• ریه
• رحم (زهدان)
علایم آسیت
آسیت اغلب با درد توأم است و سبب می‌شود تا فرد احساس کند:
• تهوع دارد
• کمتر از معمول احساس گرسنگی می‌کند
• خسته است
• فاقد نفس است
• نیاز عاجل به ادرار دارد و دچار یبوست است
حبس مایع سبب بروز فشار بر دیگر دستگاههای داخل بدن می‌شود، که نتیجۀ آن اغلب تجربۀ احساس ناراحتی توسط بیمار است. آسیت همچنین ممکن است سبب بروز نفخ، درد شکم و پشت شود، و نشستن یا حرکت کردن را برای بیمار دشوار کند.
درمان و مدیریت
اگر علت بروز آسیت سیروز بوده باشد، فرد ممکن است از کاهش مصرف نمک و خوردن قرص‌های آب (دیورتیکها) سود ببرد.
قرص‌های آب میتوانند باعث ازدیاد میزان ادرار شوند، و از حبس بیشتر مایعات پیشگیری کنند. در حالی که این کار در بسیاری از مواقع رویکرد مناسبی است، برخی از انواع آسیت در مقابل دیورتیکها مقاوم نشان میدهند.
در موارد شدید، پیوند کبد میتواند بهترین گزینۀ درمانی باشد. دیگر درمانها موارد زیر را شامل می‌شود:
پاراسنتز
در موارد آسیت مقاوم، یا در صورتی که مقدار مایع جمع شده در شکم بسیار زیاد باشد، پاراسنتز میتواند یک تکنیک مدیریت وضعیت مؤثر باشد. پاراسنتز به این صورت انجام می‌شود که پزشک سرنگی را به داخل شکم بیمار فرو برده و مایع جمع شده در آنجا را تخلیه می‌کند.
هدف از پاراسنتز تخفیف فشار شکم است، تا فرد ناراحتی کمتری احساس کند. در برخی موارد، شکم فرد ممکن است حاوی حدود 5 لیتر مایع باشد، اما در برخی موارد بیش از حد شدید آسیت، دکترها بیش از 10 لیتر مایع از شکم بیمار خارج کردهاند.
شانت
وقتی آسیت به علت سرطان بروز کرده باشد، دکتر ممکن است از یک شانت (لوله) برای انتقال مایع از شکم به داخل جریان خون استفاده کند.
دکتر سوزنی را به درون وریدی در گردن فرو کرده و شانتی را در راستای دیوار قفسۀ سینه جاگذاری می‌کند. شانت حفرۀ شکمی را به گردن متصل می‌کند که در آنجا وارد ورید می‌شود. آنگاه مایع در امتداد لوله حرکت کرده وارد جریان خون می‌گردد.
شیمی درمانی
شیمی درمانی میتواند به کوچک شدن یا کنترل تومور سرطانی کمک کند. شیمی درمانی را میتوان با تعبیۀ یک لوله در شکم انجام داد، که گاهی از اوقات میتواند تجمع مایع را متوقف کند. بدبختانه شواهد کافی در مورد کارآیی این روش وجود ندارد.
تشخیص
اختلالات اصلی موجب آسیت اغلب اوقات بیماریهای جدی هستند که سبب کوتاه شدن عمر بیمار می‌شوند.
نخستین روش تشخیصی معمولاً معاینۀ شکم است. دکتر شکم بیمار را در حالت ایستاده و نیز درازکش بررسی می‌کند. شکل شکم معمولاً نشان دهندۀ این است که آیا شکم دچار تجمع مایع شده است یا خیر.
ارزیابی پیشرفت آسیت ممکن است از طریق اندازهگیری منظم قطر شکم و پایش وزن بیمار صورت گیرد.
این اندازهگیریها مفیدند زیرا نوسانات وزن به علت تغییرات مایع شکم بسیار سریعترین از نوسانات وزن بدن بر اثر تغییرات میزان چربی روی میدهند.
وقتی تجمع مایع تأیید شود، ممکن است برای تعیین علت بروز آسیت به انجام تست‌های بیشتری نیاز باشد. این تستها موارد زیر را شامل می‌شود:
• تست‌های خون: این تستها معمولاً برای ارزیابی کارکرد کبد و کلیه به کار میروند. اگر وجود سیروز تأیید شود، تست‌های تکمیلی برای روشن کردن علت سیروز مورد نیاز است و شامل تست‌های آنتیبادی برای هپاتیت B یا C است.
• آنالیز نمونه مایع: نمونۀ گرفته شده از مایع شکمی میتواند نشان دهندۀ وجود سلولهای سرطانی یا وجود برخی عفونتها باشد. دکترها با استفاده از سرنگ مایع شکمی را خارج کرده و آن را برای آنالیز به آزمایشگاه میفرستند.
• اولتراسوند شکم: اولتراسوند شکم برای شناسایی علت اصلی بروز آسیت مفید است. اولتراسوند میتواند وجود سرطان یا گسترش سرطان به کبد را نشان دهد.
اگر بررسی اولتراسوند نتواند علت بروز آسیت را نشان دهد، آنگاه دکترها انجام اسکن MRI (تصویربرداری شدت مغناطیسی) را در دستور کار قرار میدهند.
اشعۀ X نیز در این مورد یک ابزار تشخیصی عالی به شمار میرود. اشعۀ ایکس میتواند تشکیل مایع در ریهها، گسترش سرطان به ریهها یا نارسایی قلبی را تأیید کند.
دورنما
پیشآگهی و دورنما در آسیت به علت بروز آن بستگی دارد. علایم را باید مدیریت کرد و کاهش داد، اما این درمان علت بروز آسیت است که دورنما و فرجام آسیت را تعیین می‌کند.
در حال حاضر درمان هیچ رضایتبخشی برای مردم دچار سیروز همچنین آسیت مقاوم در برابر دیورتیکها وجود ندارد.
پاراسنتز و شانت‌ها بدون انجام پیوند کبد ممکن است کیفیت زندگی بیمار را بهبود ببخشند اما گمان نمیرود که قادر به بهبود قابل ملاحظۀ طول عمر بیمار باشند.
در همین زمینه مطالعه لینک زیر در وبسایت مهرین - اخبار سلامت پیشنهاد می‌شود:
احتباس آب یا مایعات در بدن - علل، علایم، و درمان
برای مطالعه روی لینک کلیک کنید.
Source:
Ascites: Causes, symptoms, and treatment
Last reviewed Fri 28 July 2017
By Kanna Ingleson
Reviewed by Daniel Murrell, MD
نظرات (0)