ماستایتیس (ماستیت) یا عفونت بافت غدد پستان - علایم، علل، و درمان

• کریستین نوردکویست، دکتر دِبرا رُز ویلسون
• ترجمه هستی فراست‎فر

ماستایتیس (ماستیت) عفونت بافت در غدد پستانی داخل یکی از پستان‌ها یا هر دو پستان است. این بیماری اغلب به زنان در دورۀ تولید شیر و شیردهی آسیب می‎زند.
اغلب اوقات یک نقطۀ سفت و سخت و مجروح درون پستان وجود دارد. این می‎تواند ناشی از انسداد مجرای شیر یا ورود باکتری به درون پستان از طریق یک پارگی یا شکاف درون پوست باشد.
ماستایتیس که در کوران شیردهی بروز می‎کند به نام ماستایتیس شیردهی (ماستیت شیردهی) نیز شناخته می‎شود. اعتقاد بر آن است که این نوع ماستایتیس حدود 10 درصد کل مادران شیرده را مبتلا می‎کند. به هر جهت، نتایج مطالعات به شکل قابل توجهی متفاوتند و از درصدی جزئی تا 33 درصد را شامل می‌شوند.
ماستایتیس اغلب در طول سه ماه پس از وضع حمل بروز می‎کند اما امکان بروز آن تا دو سال پس از این زمان نیز وجود دارد.
برخی از مادران به اشتباه در هنگام ابتلا به ماستایتیس بچه‎های خود را از شیر می‎گیرند. در اغلب موارد شیردهی از پستان باید در طول ماستایتیس ادامه پیدا کند. ماستایتیس در بیشتر موارد به یک پستان آسیب می‌زند.
برخی از اوقات امکان ابتلا زنان غیر شیرده به ماستایتیس وجود دارد، اما این مورد شایع نیست. در موارد بسیار نادر مردان نیز به ماستایتیس مبتلا می‎شوند.

[مطالب این مقاله:]
• علایم
• درمان
• مداوای خانگی
• پیشگیری
• تشخیص
• عوارض

علایم
علایم یا نشانه‎ها ممکن است به سرعت بروز یابند. این علایم و نشانه‎ها شامل موارد زیرند:
• یک ناحیه در پستان قرمز و متورم می‌شود
• ناحیۀ آسیب دیدۀ پستان در لمس دچار ناراحتی می‎شود
• ناحیۀ آسیب دیده در لمس داغ احساس می‎شود
• احساس سوزش در پستان وجود دارد که ممکن است مداوم باشد یا در هنگام شیردهی بروز کند
• علایم شبه آنفولانزا
احتمال بروز علایم زیر وجود دارد:
• اضطراب یا احساس استرس
• احساس سرما و لرز
• افزایش حرارت بدن
• خستگی مزمن
• احساس درد و رنجوری کلی در بدن
• احساس ناخوشی

درمان
خط مقدم درمان شامل مداوای شخصی است، که از جمله می‎توان به کسب اطمینان از تخلیۀ کامل پستان در طول شیردهی اشاره کرد.
دکتر ممکن است برای درمان عفونت آنتی‎بیوتیک تجویز کند. در عین حال این احتمال هست که پزشک برخی از تکنیک‎ها را برای رفع انسداد مجرای شیر - در صورتی که عامل بروز مشکل این باشد - توصیه کند.
برخی مطالعات عنوان کرده‎اند که آنتی‎بیوتیک ممکن است کمک کننده نبوده و استفاده از آن در طول شیردهی درست نباشد. مداواهای غیر پزشکی باید به عنوان خط مقدم درمان در مد نظر قرار گیرند.
اگر عوارض بروز یابند، و اختلال به سرعت پیشرفت کند و چنین به نظر رسد که در حال تشدید است، بستری کردن بیمار و تجویز آنتی‎بیوتیک ممکن است در دستور کار قرار گیرد.
در مورد درمان علایم درد و تب با استامینوفن یا تاینلول باید با پزشک مشورت شود.
اگر ماستایتیس رو به بهبود نداشته باشد، فرد باید دوباره به پزشک مراجعه کند.

در زمینه بیماری‎های پستان بیشتر بخوانیم:

کیست پستان - آنچه دانستنش نیاز است

عفونت پستان - علایم، انواع، علل، تشخیص، و درمان

علل
ماستایتیس در طول شیردهی معمولاً بر اثر انسداد یا گرفتگی مجرای شیر بروز می‎کند. انسداد باعث بروز حالت ایستایی در شیر می‎شود، که در آن شیر تولید شده در پستان در طول تغذیۀ بچه از پستان خارج نمی‎شود و در آن باقی می‎ماند.
این وضعیت ممکن است اتفاق بیفتد اگر:
• بچه به طور کامل به پستان نچسبد
• بچه در مکیدن شیر از پستان دچار مشکل باشد
• شیردهی از پستان مداوم نباشد
مجراهای شیر ممکن است به دلیل فشار بر پستان، ناشی از سفت و چسبان بودن لباس، نیز دچار انسداد شوند.
اغلب اوقات زنان هر روزه برای حرکت دادن پستان از مسیر همراستا با بینی بچه بر یک نقطه از پستان انگشت می‎گذارند. این نقطه بعدها به یک مجرای مسدود تبدیل می‎شود.
هر چیزی که باعث باز ماندن شیر از خروج کامل از پستان شود معمولاً باعث ایستایی یا راکد شدن شیر می‎شود، و این وضعیت اغلب به انسداد مجرای شیر منجر می‎گردد.
باکتری‎ها به طور معمول در شیر تازۀ انسان رشد نمی‎کنند. به هر جهت، اگر مجراهای شیر دچار انسداد، و شیر راکد شود، احتمال بروز عفونت افزایش پیدا می‎کند.
باکتری‌های جایگیر شده بر سطح پوست ممکن است از راه شکاف‎ها و ترک‏های کوچک وارد پستان شوند.

ماستایتیس در غیر دورۀ شیردهی
زنان در هنگامی که به بچه شیر نمی‎دهند و به عبارت دیگر شیر تولید نمی‎کنند، نیز ممکن است دچار ماستایتیس شوند.
این وضعیت شایع نیست و زیر عنوان ماستایتیس پری‎دوکتال به آن اشاره می‎شود. آنانی که دچار ماستایتیس عفونی غیر دورۀ شیردهی می‌شوند گرایشی به آن دارند که سیگاری قهار بوده و در اواخر سال‌های 20 و اوایل سال‌های 30 زندگی خود باشند.
کارشناسان بر این باورند که سیگار کشیدن می‎تواند بر مجراهای شیر آسیب بزند و آنها را در برابر عفونت آسیب‎پذیرتر کند.

ماستایتیس پس از سوراخ کردن نوک پستان
اگر سوراخ کردن نوک پستان توسط افراد غیر حرفه‎ای و بدون تخصص انجام شود، این کار می‎تواند ریسک ماستایتیس را افزایش دهد.

مداوای خانگی
تکنیک‎های خودمراقبتی زیر اغلب اوقات می‎توانند باعث رفع انسداد مجرای شیر در طول شیردهی شوند.
• مقدار کافی آب بنوشید و به اندازۀ کافی استراحت کنید.
• در شیردهی تداوم داشته باشید و اگر شیر دادن به هر دلیل میسر نیست، امکان خروج شیر از پستان را فراهم کنید.
• تغذیۀ بچه را با پستان آسیب دیده شروع کنید تا این اطمینان حاصل شود که پستان منظماً تخلیه می‎شود.
• پس از تغذیۀ بچه شیر باقی مانده را از پستان خارج کنید.
• در مورد شیوۀ درست چسبیدن بچه به پستان با پزشک مشورت کنید.
• وضعیت‎های متفاوت شیردهی را امتحان کنید تا به وضعیتی که باعث تخلیۀ کامل پستان می‎شود، برسید.
• حالت شیردهی را مدام تغییر دهید.
• پیش از تغذیۀ بچه پستان را کمپرس گرم دهید زیرا این کار می‎تواند خارج کردن شیر پستان را برای بچه آسان‌تر کند.
• برای آرام کردن ناراحتی موجود پس از پایان شیردهی از کمپرس سرد استفاده کنید، که برای مثال می‎توان به کیسۀ آب سرد اشاره کرد.
• از تکنیک‎های ضربه زدن و مالش ملایم برای کمک به جریان یافتن شیر استفاده کنید و در طول تغذیۀ بچه مجرای شیر دچار انسداد را ماساژ دهید.
• لباس‎های راحت به تن کنید.
• غبغب بچه را به سمت مجرای مسدود قرار دهید تا رسیدن به بهترین حالت تخلیه تسهیل شود.
• برای تسکین پستان یک پارچه خیس شده با آب گرم را روی پستان قرار دهید.
اگر ماستایتیس مداومت نشان می‎دهد طیفی از گروه‎های حمایتی می‎توانند کمک کننده باشند.

پیشگیری
مراقبت از مجراهای مسدود شده در آینده و پس از التیام وضعیت مهم است زیرا مجراهای مسدود و ماستایتیس گرایشی به برگشت از خود نشان می‎دهند.
برای پیشگیری از توسعۀ ماستایتیس وقتی وجود مجرای مسدود احساس می‎شود گام‎هایی می‏توان برداشت.
• در شیردهی تداوم داشته باشید به ویژه وقتی که پستان‎ها پر از شیر هستند.
• در صورت امکان از شیردهی بچه فقط برای تغذیه به مدت حدود 6 ماه استفاده کنید.
• سعی کنید تا در اسرع وقت در مورد چسبیدن درست بچه به پستان آگاهی لازم را کسب کنید
• در طول تغذیه بچه را از پستان جدا نکنید بلکه منتظر بمانید تا بچه آرام بگیرد و خود از پستان فاصله بگیرد.
• از پوشیدن سینه‎بند و لباس تنگ و سفت خودداری کنید.
• حالات شیر دادن را تغییر دهید.
• وقتی زمان جدا کردن بچه از پستان می‎رسد، شیر دادن را به صورت تدریجی و نه به شکل ناگهانی، متوقف کنید.
• هر روز داخل حمام پستان‎های خود را برای بررسی هر گونه تودۀ ایجاد شده در ناحیۀ پشت نوک پستان معاینه کنید.
• زیر دوش آب گرم بمانید و اجازه دهید تا آب روی ناحیۀ آسیب دیدۀ پستان جاری شود.
• پستان را قبل از شیر دادن گرم کنید و مجرای شیر را ماساژ دهید.
• در صورتی که سایش با پوست دردناک باشد پستان را به ملایمت فشار دهید.
• تا زمان شفا پیدا کردن ماستایتیس پس از شیر دادن پستان را پمپ کنید تا هر گونه جذب احتمالی شیر کاهش پیدا کند.
• اگر تاولی روی نوک پستان ظاهر شود (مثل یک نقطۀ سفید روی نوک پستان)، نقطه را گرما دهید و به آهستگی بخارانید تا منفذ بسته شده باز شود.
• با پزشک در مورد استفاده از مکمل لسیتین مشورت کنید زیرا این مکمل ممکن است از برگشت عارضه پیشگیری کند.
وقتی مجرای مسدود باز می‎‌شود این امکان وجود دارد که شیر با سرعت از آن خارج گردد، اما تسکین بلافاصله خواهد آمد. اگر یک مجرای شیر برای مدتی مسدود شده باشد، شیر ممکن است به صورت غلیظ‎تر از حالت معمول از پستان خارج شود، و در این حالت احتمال بیشتری دارد که شبیه به تکه پنیر باشد.
خود شیر آلوده نخواهد بود. این ایدۀ خوبی نیست که در صورت وجود انسداد در مجرای شیر امر شیر دادن متوقف شود، زیرا این کار می‎تواند به توده شدن شیر و همچنین ماستایتیس منجر گردد.
استراحت مهم است زیرا به بهبود عملکرد ایمنی بدن کمک می‎کند، به طوری که این سیستم قادر خواهد شد تا به شکل بهتری با عفونت جسمانی مقابله کند.
این موضوع مهم است که برای پیشگیری از هر گونه توسعۀ مشکل در صورت وجود هر گونه نگرانی در مورد شیردهی از پستان با پزشک مشورت شود.

تشخیص
تشخیص ماستایتیس نسبتاً آسان است. دکتر معاینۀ فیزیکی انجام داده و در مورد علایم پرسش خواهد کرد.
وقتی علایم شدید باشد، یا اگر زن به درمان جواب ندهد، دکتر ممکن است مقدار کمی از شیر را برای بررسی نمونه‎گیری کند. این نمونه‎گیری می‎تواند:
• تعیین کند که آیا عفونتی باکتریایی وجود دارد یا خیر
• نوع باکتری احتمالاً موجود را برای تعیین بهترین راهکار درمانی توسط پزشک مشخص کند.
اگر شیردهی از پستان عامل مشکوک نسبت به بروز وضعیت باشد ممکن است از زن خواسته شود تا چگونگی شیر دادن خود را تشریح کند.
این موضوع مهم است که مادر به این احساس نرسد که گویی زیر ملامت و شماتت قرار دارد. شیر دادن از پستان موضوعی است که انجام درست آن نیاز به تمرین و ممارست دارد.
سرطان پستان التهابی، شکل نادری از سرطان پستان، نیز می‎تواند علایمی مشابه قرمزی و ورم در پستان ایجاد کند. در برخی موارد نادر برای از تشخیص خارج کردن این نوع سرطان، بیوپسی پستان انجام می‎شود.

عوارض
عدم درمان ماستایتیس می‎تواند به بروز عوارضی منجر گردد.
• برگشت ماستایتیس: اگر ماستایتیس یک بار بروز کند احتمال ایتلاء مجدد به آن بیشتر خواهد بود. برگشت ماستایتیس اغلب اوقات نتیجۀ تأخیر در درمان یا درمان نامناسب است.
• آبسه: بدون درمان کامل مجموعه‎ای از چرک یا آبسه می‎تواند در پستان ایجاد شود. این وضعیت عموماً نیاز به تخلیۀ پستان با استفاده از جراحی دارد.
• سپتی‌سمی یا سپسیس: اینها وضعیت‎های بالقوه کشنده‎ای هستند که امکان بروز آنها بر اثر عدم درمان عفونت وجود دارد.
درد، تب، التهاب، و هر مشکل پایدار همراه شیردهی از پستان باید با پزشک مورد مشورت قرار گیرد./

Source:
Mastitis and what to do about it
Last updated Tue 19 December 2017
By Christian Nordqvist
Reviewed by Debra Rose Wilson, PhD, MSN, RN, IBCLC, AHN-BC, CHT