لسیتین - فواید، ریسک‎ها، و انواع

• جین لئونارد، دکتر دِبرا رُز ویلسون
• ترجمه هامیک رادیان

لسیتین توصیفی برای گروهی از مواد چرب است که به شکل طبیعی در بافت‎های جانوری و گیاهی وجود دارد. لسیتین برای عملکرد کامل بیولوژیکی حیاتی است. اشکال تجاری لسیتین عموماً در آماده‎سازی مواد غذایی، مواد آرایشی و بهداشتی، و داروها به کار می‎رود، که باعث افزایش عمر مفید آنها شده و نقش یک امولسیفایر را بازی می‎کند.
مکمل‎های لسیتین را همچنین می‎توان برای درمان کلسترول بالا و مشکلات گوارشی مورد استفاده قرار داد و نیز به عنوان پیشگیری کننده از انسداد مجاری شیر در طول شیردهی کاربرد دارد.
شاید یکی از ترکیبات اصلی لسیتین به نام فسفاتیدیکولین مسؤول برخی از فواید سلامت گزارش داده شده در مورد لسیتین باشد.
مطالب این مقاله:
• انواع لسیتین
• فواید لسیتین
• آیا مصرف لسیتین خطری هم دارد؟
• لسیتین و منابع غذایی

انواع لسیتین
اگرچه لسیتین به طور طبیعی در بسیاری از غذاها وجود دارد، مکمل‎های لسیتین به طور معمول از تخم مرغ، سویا، یا دانه‎های گل آفتابگردان مشتق می‎شوند. لسیتین همچنین از کانولا، پنبه دانه یا چربی‎های حیوانی گرفته می‎شود.
سویا یکی از پرکاشت‌ترین محصولات زراعی در ایالات متحد آمریکا است، و 94 درصد آن به طور ژنتیکی اصلاح شده است. سویا یکی از منابع مقرون به صرفۀ تأمین لسیتین است.
به هر جهت، لسیتین مشتق از گل آفتابگردان به شکل فزاینده‎ای محبوبیت پیدا می‎کند، که احتمالاً علت آن بروز مواد آلرژِن در غذاها است. همچنین، آنهایی که مایلند از مصرف سویای دارای اطلاح ژنتیکی اجتناب کنند به مصرف لسیتین رو می‎آورند. فرآیند استخراج لسیتین در مورد گل آفتابگردان روند ملایم‌تری دارد و از طریق پرس سرد به جای استفاده از حلا‌ل‎های شیمیایی انجام می‎شود.

فواید سلامت
رایج‎ترین فواید مستند شدۀ لسیتین عبارتند از:

کاهش کلسترول
تحقیقات نشان می‎دهند که رژیم غذایی غنی از لسیتین می‎تواند کلسترول HDL "خوب" را افزایش و کلسترول LDL "بد" را کاهش دهد.
مکمل‎های لسیتین همچنین در کاهش کلسترول نویدبخش نشان داده‎اند. در یک مطالعه در سال 2008، نمونه‌ها روزانه 500 میلی‎گرم لسیتین مشتق از سویا گرفتند. پس از 2 ماه، کلسترول توتال نمونه‎ها تا 42 درصد کاهش یافت، و سطح کلسترول LDL تا 56.15 درصد کاهش نشان داد.

بهبود عملکرد ایمنی
استفاده از مکمل لسیتین می‎تواند باعث افزایش عملکرد ایمنی به ویژه در افراد دیابتی شود.
یک مطالعه در برزیل بر روی موش‌های صحرایی نشان داد که مکمل‌های لسیتین فعالیت ماکروفاژی را تا 29 درصد افزایش می‎دهد. ماکروفاژها گلبول‎های سفید خون هستند که مواد زائد، میکرب‎ها، سلول‎های سرطانی و دیگر مواد خارجی موجود در خون را می‎بلعند. همچنین تعداد سلول‎های طبیعی کشنده موسوم به لنفوسیت‎ها، که برای سیستم ایمنی حیاتی هستند، در میان موش‎های غیر دیابتی تا 92 درصد افزایش پیدا کرد. برای تأیید این یافته‎ها اکنون به انجام مطالعات بیشتر در انسان نیاز است.

عملکرد بهتر فرآیند گوارش
کولیت‎های اولسراتیو یک شکل بیماری روده التهابی (IBD) است که فقط در سطح ایالات متحد آمریکا مبتلابۀ 907.000 نفر است. لسیتین می‎تواند به کاهش اختلال گوارشی در بیماران مبتلا به IBD کمک کند.
تحقیقات عنوان می‎کنند که فعالیت امولسیون کنندۀ لسیتین باعث بهبود مخاط در روده می‎شود، که به محافظت از جدار روده منجر می‎گردد. این ممکن است بدین خاطر باشد که لسیتین حاوی فسفاتیدیلکولین است که در عین حال یکی از اجزاء مخاط محسوب می‎شود.
مردم دچار کولیت اولسراتیو در مقایسه با بیماران دچار دیگر اشکال IBD یا افراد غیر مبتلا به این بیماری 70 درصد فسفاتیدیلکولین کمتر دارند.
اگرچه در این مورد نوعی فقدان تحقیقات وجود دارد، شواهد روایی عنوان می‎کنند که مردم دچار اختلال گوارشی بر اثر مشکلاتی غیر از کولیت اولسراتیو نیز از مصرف لسیتین سود می‎برند.

تقویت عملکرد شناختی
کولین که یکی از اجزاء فسفاتیدیلکولین محسوب می‎شود نقشی در توسعۀ مغز دارد و می‎تواند باعث بهبود حافظه شود.
نوزادان موش‎های صحرایی که مکمل‎های کولین گرفته بودند تقویتی در میزان حافظۀ درازمدت را بر اثر تغییرات مرکز حافظه در مغز خود تجربه کنند.
تغییرات مغزی به قدری مشهود بود که محققان می‎توانستند حیواناتی را که مکمل کولین گرفته بودند شناسایی کنند، حتی وقتی که موش‌ها پیر بودند.
به دلیل اثرات کلورین در مغز، این فرضیه مطرح شده است که لسیتین می‎تواند برای افراد دچار اختلالات نورولوژیک مثل بیماری آلزایمر و دیگر اشکال زوال عقل، مفید باشد.

به عنوان کمک شیردهی از پستان
برخی از زنان شیرده دچار انسداد مجاری شیر می‎شوند که بر اثر آن شیر پستان به درستی در میان مجاری شیر جریان پیدا نمی‎کند. این وضعیت شرایطی دردناک ایجاد می‎کند و شیردهی از پستان را دشوارتر می‎سازد.
این وضعیت همچنین می‎تواند به ابتلا به ماستیت منجر شود، عفونتی در بافت پستان که تقریباً مبتلابۀ 10 درصد زنان آمریکایی است که به فرزندان خود شیر پستان می‎دهند.
برای کمک به پیشگیری از ماستیت و پرستاری دشوار، بنیاد شیردهی از پستان کانادا توصیه می‎کند که زنان دچار انسداد مجرای شیر مکرر به عنوان یک عامل پیشگیرانه روزانه 1200 میلی‎گرم لسیتین در چهار نوبت در روز استفاده کنند.
به هر جهت مصرف لسیتین برای زنانی که هم‎اکنون دچار انسداد مجرای شیر هستند به عنوان یک عامل درمانی عمل نمی‎کند.

دیگر کاربردها
لسیتین به عنوان درمان برای موارد زیر توصیه شده است:
• بیماری کیسۀ صفرا
• بیماری کبدی
• اختلال دوقطبی
• اضطراب
• اگزما، درماتیت، و اختلالات خشکی پوست
این موضوع را باید به خاطر داشت که تحقیقات مربوط به اثربخشی لسیتین در درمان اختلالات مزبور بسیار محدود بوده یا اصلاً وجود ندارند.

آیا مصرف لسیتین خطری هم دارد؟
لسیتین توسط FDA به عنوان "عموماً ایمن شناخته شده" ارزیابی می‎شود. وقتی لسیتین در مقادیر معقولانه مصرف شود، بروز واکنش‌های جانبی غیر محتمل است.
بهترین راه مصرف لسیتین به دست آوردن آن از طریق غذا است. مکمل‎ها از سوی FDA تحت تنظیمات نظارتی قرار ندارند. مردم باید پیش از خرید لسیتین در مورد برندهای تهیه کنندۀ آن تحقیق کنند. اگر فردی دچار افزایش کلسترول یا تاریخچۀ بیماری قلبی است باید در مورد مصرف مکمل لسیتین با پزشک مشورت کند.
اگر در صورت مصرف لسیتین عوارض جانبی بروز نماید، می‎تواند شامل موارد زیر باشد:
• اسهال
• تهوع
• درد معده
• افزایش میزان بزاق دهان
• احساس پرشدگی و سیری
اگرچه بنیاد شیردهی از پستان کانادا مصرف لسیتین را برای زنان شیرده توصیه می‎کند، در مورد مصرف مکمل‏های لسیتین در دورۀ بارداری و شیردهی به تحقیقات بیشتری نیاز است.
در نهایت، برخی تحقیقات اخیر خاطرنشان کرده‎اند که فسفاتیدیلکولین موجود در لسیتین توسط باکتری روده به تریمتیلامین – ان – اکساید (TMAO) تبدیل می‎شود. به مرور زمان TMAO می‎تواند عامل تقویت کننده‎ای در سخت شدن شریان‎ها یا اترواسکلروزیس و حملۀ قلبی باشد.

دوز مصرف
هیچ دوز مصرف توصیه شده‎ای برای لسیتین وجود ندارد. به عنوان یک قاعدۀ کلی میزان مصرف روزانۀ آن نباید بیش از 5000 میلی‎گرم باشد.

لسیتین و منابع غذایی
این موضوع قابل توصیه است که باید تلاش شود تا بیش از استفاده از مکمل‏‌ها، لسیتین از منابع غذایی تأمین گردد. لسیتین در بسیاری از غذاها شامل فهرست زیر وجود دارد:
• گوشت ارگان‎ها
• گوشت قرمز
• غذاهای دریایی
• تخم مرغ
• سبزیجات ‎سبز پخته شده مثل کلم بروکسلی و بروکلی
• حبوبات مثل دانه‎های سویا، لوبیا قرمز، و لوبیا
لسیتین در شکل طبیعی خود که از منابع غذایی به دست می‎آید هیچ گونه خطری برای سلامت در پی ندارد.

Source:
Lecithin: Benefits, risks, and types
Last reviewed Tue 5 September 2017
By Jayne Leonard
Reviewed by Debra Rose Wilson, PhD, MSN, RN, IBCLC, AHN-BC, CHT