کراتوز اکتینیک یا کراتوز خورشیدی - علل و پیشگیری

• جنا فلچر، دکتر دانیل مورل
• ترجمه هستی فراست‎فر

کراتوز اکتینیک (آکتینیک) یک تودۀ پیش‌سرطانی روی پوست است که بر اثر مجاورت طولانی مدت با نور فرابنفش ایجاد می‌‌گردد. این بیماری همچنین به نام کراتوز خورشیدی شناخته می‌شود.
کراتوز آکتینیک اغلب در چندین گروه تودۀ پوستی ظاهر می‌شود. این توده‌ها اغلب در بخش‌هایی از پوست دیده می‌شوند که تحت تابش مداوم نور آفتاب قرار دارند.
پیش‌سرطانی بودن به این معنی است که در صورت عدم درمان این اختلال می‎تواند به سرطان منتهی شود. در نتیجه، ضروری است که کراتوز آکتینیک به شکل مناسب پایش و درمان شود.

مطالب این مقاله:
• کراتوز آکتینیک چیست؟
• علل
• تشخیص
• پیشگیری
• درمان
• دورنما

کراتوز اکتینیک چیست؟
کراتوز آکتینیک یک پچ یا ضایعۀ لکه‎دار و زبر است که روی پوست شکل می‌گیرد. به طور معمول، کراتوز آکتینیک در جمجمه، پشت دست، صورت، گوش‌ها، پشت آرنج، گردن، و شانه‌ها ظاهر می‌شود.
ابعاد کراتوز آکتینیک از اندازه‎های کوچک تا 2.5 سانتی‌متر یا بیشتر متفاوت است. مشابهاً، طیف رنگی آن از روشن تا تیره با تغییراتی در سرتاسر پچ‌ها متغیر است.
کراتوز آکینیک در طول چند سال بروز می‎کند. در اغلب موارد، افراد در سنین 40 سالگی و بالاتر دچار کراتوز آکتینیک می‌شوند. لکه‎ها یا پچ‌های بیماری به مرور زمان رشد می‌کنند.
علایم بیماری اغلب محدود به پوسته‌ها و لایه‌هایی است که شکل می‌گیرند. در اغلب موارد، جز پچ یا لکه‎های پوستی علامت یا نشانۀ دیگری در مورد این بیماری وجود ندارد. حتی تحت مراقبت پزشک، اغلب مردم در طول دوران باقی ماندۀ عمر خویش دچار برگشت پچ‎ها می‌شوند.
توسعۀ کراتوز آکتینیک ریسک ابتلاء به سرطان پوست را در فرد مبتلا افزایش می‌دهد. در صورت عدم درمان، کراتوز آکتینیک می‌تواند به کارسینوم سلول اسکوآموس تبدیل شود که یکی از انواع سرطان پوست است.

دانستن اینکه فرد در مورد کراتوز آکتینیک چه چیز را باید جستجو کند به او کمک می‌نماید تا این بیماری را هر چه زودتر تحت مراقبت پزشک قرار دهد.
هیچ دو موردی از کراتوز آکتینیک را نمی‌توان یافت که به طور کامل مشابه هم باشند، اما همۀ آنها وجوه تشابه مندرج در زیر را دارند:
• پوسته قرمز
• پچ‌های برجسته
• قطعات جدا شده پوست
• بافت پوست پیازی

علل
به کراتوز آکتینیک منظماً تحت عنوان کراتوز خورشیدی ارجاع داده می‌شود. این نام علت ضایعات پوستی را توصیف می‎کند، که صدمه دیدن پوست بر اثر مجاورت درازمدت با اشعه فرابنفش خورشید است.
برخلاف آفتاب سوختگی، که یک واکنش فوری به مجاورت درازمدت با نور ماوراء بنفش است، کراتوز آکتینیک برای شکل‌گیری ضایعات این بیماری به چند سال زمان نیاز دارد.

ریسک فاکتورها
هر کسی ممکن است به مرور زمان دچار کراتوز آکتینیک شود. به هر جهت، ریسک فاکتورهایی وجود دارد که خطر ابتلا به این بیماری را در افراد افزایش می‌دهد. این ریسک فاکتورها عبارتند از:
• افراد در سنین چهل سالگی و بیشتر در معرض ریسک بالاتری قرار دارند
• داشتن سابقۀ طولانی آفتاب سوختگی یا مجاورت بیش از حد با نور آفتاب
• زندگی در سرزمین‎های آفتابی
• استفاده از تخت‌های برنزه کردن
• داشتن سابقۀ ابتلا به کراتوز آکتینیک
• داشتن رنگ چشم و موی روشن
• داشتن زمینۀ آفتاب سوختگی

تشخیص
در بسیاری موارد فرد متوجه پچ‎های کوچکی می‌شود که همراه بیماری توسعه پیدا می‎کنند. همانند همۀ انواع تغییرات یا توده‎های تازه ایجاد شده، فرد باید موضوع را برای کشف زودهنگام مشکل در اسرع وقت به پزشک ارجاع دهد.
پزشک یا درماتولوژیست ممکن است بتواند صرفاً با معاینۀ بصری کراتوز آکتینیک آن را تشخیص دهد. در صورت وجود شک نسبت به مورد، امکان انجام یک بیوپسی پوست و بررسی آن در آزمایشگاه وجود دارد.
نمونۀ پوست معمولاً در همان معاینۀ اول از فرد گرفته می‎شود و انجام نمونه‌گیری صرفاً نیازمند استفاده از تزریق یک مادۀ بی‌حس کننده است.

پیشگیری
روش اصلی پیشگیری از کراتوز آکتینیک ایجاد تغییراتی در سبک زندگی است و نیز اینکه فرد از مضرات تماس درازمدت با اشعۀ فرابنفش خورشید آگاه باشد.
برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری فرد باید تمامی پرهیزهای لازم از استفاده از کلاه گرفته تا پوشیدن لباس‎های راحت و بلند که بیشتر سطح بدن را می‎پوشانند و نیز استفاده از ضد آفتاب را رعایت کند.
در ضمن فرد باید از قرار گرفتن طولانی مدت زیر تابش آفتاب اجتناب نماید.
مردم همچنین باید از مجاورت طولانی مدت با نور فرابنفش مخصوص برنزه کردن چه در محیط سرپوشیده و چه سر باز خودداری کنند.
به خاطر سپردن این نکته اهمیت دارد که این بیماری می‌تواند بر اثر هر منبع نور فرابنفش، شامل تخت‎های برنزۀ مخصوص محیط سرپوشیده بروز کند.

در این زمینه بیشتر بخوانیم:

لک‌های پیری (لک‌های کبدی یا آفتاب‌لک‌ها)

درمان
اگرچه برخی از موارد کراتوز آکتینیک خود به خود و به طور طبیعی رفع می‎شوند، به بیماران اکیداً توصیه می‌شود که برای درمان آن به پزشک مراجعه کنند. واکنش پزشکی مورد نیاز است زیرا وضعیت مزبور پیش‎سرطانی تلقی می‎شود.
چند گزینۀ درمانی مختلف برای کراتوز آکتینیک وجود دارد که می‎تواند تلفیقی از موارد زیر باشد:
• دارو
• جراحی
• درمان نور پویا (فتودینامیک)، که از ترکیب دارو و نور برای کشتن سلول‎های سرطانی استفاده می‎کنئ

دارو
درمان موارد گسترده یا پیشرفتۀ کراتوز آکتینیک شامل استفاده از دارو در اشکال مختلف کرم و ژل است. برخی کرم‎های درمانی شامل موارد زیر هستند:
• ژل دیکلوفناک
• کرم ایمیکوئیمود
• کرم فلوروراسیل
• ژن اینگنول مبوتات
کرم‌ها و ژل‎های درمانی به طور مستقیم روی نواحی آسیب دیدۀ پوست مالیده می‎شوند. این داروها ممکن است در برخی بیماران عوارض جانبی شامل بروز راش، سرخی پوست، و ورم در ناحیۀ مورد استفادۀ دارو ایجاد کنند.

جراحی
در شرایطی که تعداد پچ‌ها یا نقاط درگیر پوست در فرد معدود باشد، این امکان وجود دارد که پزشک برای برداشتن نواحی آسیب دیده از جراحی‎های کوچک استفاده کند. دو روش بیشتر شایع جراحی در این مورد شامل کورتاژ و کرایوتراپی است.
پاک کردن که تحت نام کورتاژ بدان ارجاع داده می‎شود، شامل استفاده از دستگاهی به نام کورت است که سلول‌های آسیب دیدۀ پوست را می‎خراشد و پاک می‎کند. در برخی موارد جراحی الکتریکی (الکتروسرجری) بلافاصله پس از عمل جدا کردن انجام می‎شود. در جراحی الکتریکی دکتر از یک ابزار مدادی شکل استفاده می‎کند و با آن بافت آسیب دیده را با بهره‌گیری از جریان الکتریکی از بین برده و پاک می‎کند.
هر دو روش جراحی مزبور نیازمند بی‎حسی موضعی هستند. برخی از بیماران دچار عوارض جانبی عمل شامل زخم، تغییر رنگ پوست، و عفونت می‎شوند.
فریز کردن که زیر نام کرایوتراپی شناخته می‎شود، ضایعات پوستی را از طریق منجمد کردن آنها با استفاده از نیتروژن مایع از بین می‎برد. دکتر نیتروژن مایع را زمانی با پوست در تماس قرار می‎دهد که سرمای شدید باعث می‌شود ناحیۀ آسیب دیدۀ پوست تاول بزند و پوسته دهد. وقتی پوست التیام ‎یابد، ضایعات از بین می‎روند و پوست تازه جای پوست آسیب دیده را می‎گیرد.
کرایوتراپی شایع‌ترین شکل درمان کراتوز آکتینیک است. دلیلش بخشاً این است که این عمل را می‎توان در مطب پزشک انجام داد و فقط چند دقیقه وقت نیاز دارد. عوارض جانبی آن عبارتند از:
• تغییرات بافت پوست
• تاول
• عفونت
• جراحت
• تغییر رنگ پوست در ناحیۀ مورد درمان

درمان نور پویا
درمان فتودینامیک شامل استفاده از یک مادۀ شیمیایی برای ناحیۀ آسیب دیدۀ پوست است. در مرحلۀ بعد پزشک یک نور مصنوعی را روی مادۀ شیمیایی مزبور متمرکز می‎کند، که این به نوبۀ خود سلول‎های آسیب دیده را از بین برده و کراتوز آکتینیک را از پوست جدا می‎کند.
عوارض جانبی این روش درمان شامل سرخی، ورم، و سوزش است که ممکن است در طول عمل احساس شود.
انتخاب بهترین روش درمان از طریق مشورت پزشک با بیمار صورت می‎گیرد. در برخی موارد فرد ممکن است برای پچ‎های پوستی برگشت کننده تحت یک روال درمانی منظم قرار گیرد.

دورنما
کراتوز آکتینیک یک نشانگر تغییرات و صدمات شدید وارد شده به پوست بر اثر تماس طولانی مدت با اشعۀ UV است. این تغییرات فرد دچار این بیماری را در ریسک بالای ابتلا به سرطان پوست قرار می‎دهد.
افرادی که به صورت زودهنگام متوجه کراتوز آکتینیک می‎شوند شانس خوبی برای از بین بردن ریسک ابتلا به سرطان پوست دارند. به هر جهت، در صورت عدم درمان کراتوز آکتینیک می‎تواند به سرطان پوست تبدیل شود.
در صورت درمان کراتوز آکتینیک فرد نیاز به مراجعۀ به متخصص پوست بر مبنای جدول زمان‎بندی شده خواهد داشت تا نشانه‎های بازگشت احتمالی بیماری و ریسک سرطان پوست مورد بررسی قرار گیرد.

Source:
Actinic keratosis: Pictures, causes, and prevention
Last reviewed Wed 19 July 2017
By Jenna Fletcher
Reviewed by Daniel Murrell, MD