رینیت غیر آلرژیک یا ورم غشاء مخاطی بینی غیر آلرژیک - علل، علایم، و درمان

• کریستین نوردکویست
• مرور از: دانشکده پزشکی دانشگاه ایلی‎نویز - شیکاگو
• ترجمه نادر اکبری

وقتی کسی دچار رینیت باشد داخل بینی وی ملتهب یا متورم می‎شود، که این سبب بروز علایم شبه سرماخوردگی مثل خارش، انسداد بینی، آبریزش بینی و عطسه می‎گردد.
رینیت آلرژیک بر اثر آلرژی پدید می‎آید. در دیگر موارد این وضعیت رینیت غیر آلرژیک نامیده می‎شود.
علایم رینیت آلرژیک و رینیت غیر آلرژیک شبیه به هم هستند اما علل بروز آنها متفاوت است.
مطالب این مقاله:
• رینیت غیر آلرژیک چیست؟
• انواع رینیت غیر آلرژیک
• رینیت مدیکامنتوسا
• نشانه‎ها و علایم رینیت غیر آلرژیک
• ریسک فاکتورهای رینیت غیر آلرژیک
• تشخیص رینیت غیر آلرژیک
• درمان رینیت غیر آلرژیک
• پیشگیری از رینیت غیر آلرژیک

رینیت غیر آلرژیک چیست؟
مردم دچار رینیت غیر آلرژیک ممکن است دچار نوعی آبریزش بینی باشند که به نظر می‎رسد بهبود برای آن در کار نیست، یا ممکن است دچار علایم برگشت کننده گردند.
اگر کسی دچار رینیت باشد، عروق خونی درون بینی متسع شده سبب متورم شدن جدار داخلی بینی می‌شوند.
این وضعیت باعث تحریک غدد مخاطی بینی شده سبب می‎شود که بینی دچار احتقان و آبریزش گردد.
رینیت غیر آلرژیک هم به کودکان و هم بزرگسالان آسیب می‎رساند. زنان ممکن است در طول دورۀ پریود و بارداری بیشتر مستعد احتقان بینی باشند.
کلمۀ رینیت برساخته از دو کلمۀ یونانی "رینوس" به معنی "بینی" و "-ایتیس" به معنی "التهاب" است.

در زمینه آلرژی بیشتر بخوانیم:

تب یونجه یا رینیت آلرژیک

انواع رینیت غیر آلرژیک
انواع مختلفی از رینیت غیر آلرژیک وجود دارد.

رینیت عفونی
رینیت عفونی یا رینیت ویروسی بر اثر وجود یک عفونت مثل سرماخوردگی یا آنفولانزا ایجاد می‎شود. در این وضعیت وقتی یک ویروس به ناحیه هجوم می‎آورد جدار بینی و گلو ملتهب شده، التهاب محرک تولید مخاط می‎گردد و سبب بروز عطسه و آبریزش بینی می‎شود.

رینیت وازوموتور
رینیت وازوموتور هنگامی اتفاق می‎افتد که رگ‎های خونی بینی بیش از حد حساس باشند و نوعی کنترل عصب غیر نرمال عروق خونی در بینی وجود داشته باشد. این وضعیت به التهاب منجر می‎شود.
به طور معمول، انقباض و انبساط رگ‎های خونی درون بینی به کنترل جریان مخاط کمک می‎کنند. اگر عروق خونی بیش از حد حساس باشند، برخی محرک‎های زیست‎محیطی می‎توانند سبب اتساع این عروق شوند. این وضعیت به بروز احتقان و تولید بیش از حد مخاط منجر می‎شود.
محرک‌ها در این مورد شامل مواد شیمیایی، عطرها، بوی رنگ، دود سیگار، تغییرات میزان رطوبت هوا، افت حرارت، مصرف مشروبات الکلی، غذاهای ادویه‎دار و استرس روانی است.

رینیت اتروفیک
رینیت اتروفیک هنـگامـی بـروز مـی‎کـند کـه غشاء داخـل بینی مـوسوم بـه بـافت مـخروطی، باریک‎تر و سفت‎تر می‎شود که این باعث گشادتر و خشک‎تر شدن معبر بینی می‎گردد.
بافت مخروطی به بافتی که سه رگۀ استخوانی درون بینی را می‌پوشاند اشاره دارد. این بافت به مرطوب نگه داشتن داخل بینی، محافظت از بینی در مقابله با باکتری‎ها، تنظیم فشار هوا در هنگام عمل دم کمک می‌کند، و در انتهای خود حامل عصب‎هایی است که حس بویایی را ایجاد می‎کنند.
وقتی بافت مخروطی باریک می‎شود، کار برای رشد باکتری‎ها در حفرۀ بینی آسان‎تر می‎گردد. بنابراین، از دست دادن یا کاهش بافت مزبور شانس جراحی روی بینی یا بروز عفونت در آن را افزایش می‎دهد.
در رینیت اتروفیک قشرهایی درون بینی شکل می‎گیرد که ممکن است بوی بدی هم داشته باشند. اگر فرد سعی به برداشتن آنها کند امکان بروز خونریزی وجود خواهد داشت. ممکن است فرد دچار فقدان حس بویایی شود.
کاهش بافت مخروطی همپای افزایش سن اتفاق می‎افتد. این عارضه در عین حال ممکن است نتیجۀ عوارضی مثل جراحی بینی یا بروز عفونت باشد.
رینیت اتروفیک اغلب اوقات در مردمی بروز می‎کند که چند جراحی بینی را پشت سر گذاشته‎اند، یا می‎تواند به عنوان پیامدهای یک عمل منفرد بروز نماید.

رینیت مدیکامنتوسا
رینیت مدیکامنتوسا بر اثر مصرف داروها یا مواد مخدر ایجاد می‎شود. این نوع رینیت می‎تواند به عنوان پیامد مصرف بیش از حد دکونژستانت‎های بینی، بتا بلوکرها، آسپیرین یا کوکایین بروز کند.
دکونژستانت‎های بینی میزان ورم عروق خونی داخل بینی را کاهش می‎دهند. اگر میزان استفاده از آنها به مدت بیش از یک هفته ادامه یابد، آنها می‎توانند سبب التهاب مجدد بینی شوند، حتی اگر مشکل اولیه و برای مثال سرماخوردگی، رفع شده باشد.

نشانه‎ها و علایم رینیت غیر آلرژیک
نشانه‌ها و علایم رینیت غیر آلرژیک شامل موارد زیر است:
• عطسه
• انسداد بینی یا آبریزش بینی
• فشار بینی
• درد بینی
• آبریزش عقب بینی که در آن خلط، یا مخاط وارد گلو می‎شود.
رینیت غیر آلرژیک معمولاً سبب بروز خارش بینی، چشم یا گلو نمی‎شود. اینها علایم رینیت آلرژیک هستند.

ریسک فاکتورهای رینیت غیر آلرژیک
برخی عوامل می‎توانند شانس بروز رینیت غیر آلرژیک را در فرد افزایش دهند.
محرک‎هایی مثل دود سیگار، دود و دم، گازهای خورجی از اگزوز وسایل نقلیه، سوخت هواپیما، حلّال‎ها، و برخی مواد دیگر ریسک مزبور را افزایش می‎دهند.
خوردن غذاهای تند و ادویه‎دار می‎تواند سبب رینیت آلرژیک شود.
زنان در دورۀ عادت ماهانه و بارداری در مقابل این اختلال آسیب‌پذیرتر هستند.
برخی اختلالات مربوط به سلامت شامل لوپوس، فیبروز کیستیک، برخی اختلالات هورمونی و آسم شانس ابتلا به رینیت غیر آلرژیک را در فرد افزایش می‎دهند.

تشخیص رینیت غیر آلرژیک
رینیت ویروسی علایمی مشابه سرماخوردگی یا آنفولانزا ایجاد می‎کند.
علایم رینیت وازوموتور شبیه به علایم رینیت آلرژیک است، بنابراین دکتر ممکن است ناچار باشد آلرژی را به عنوان یک علت محتمل از تشخیص خارج کند.
آلرژی را می‎توان از طریق یک تست خراش پوست یا استفاده از پچ پوست برای بررسی واکنش تشخیص داد. تست خون می‎تواند سطح آنتی‎بادی را کشف کند.
اگر هیچ نوع واکنش آلرژیکی وجود نداشته باشد دکتر ممکن است به تشخیص رینیت وازوموتور برسد.
در رینیت اتروفیک، قشر ایجاد شده در بینی، در معبرهای بینی گسترش پیدا می‎کند، بوی بدی ایجاد می‎شود و حس بویایی کاهش می‎یابد که اینها نشانه‎هایی برای تشخیص مورد توسط دکتر هستند.
برای تأیید تشخیص می‎توان از CT اسکن استفاده کرد و نیز این اسکن برای بررسی تغییرات ایجاد شده در حفره‎های بینی کاربرد دارد. CT اسکن یا اندوسکپی بینی در عین حال می‎توانند برای از تشخیص خارج کردن سینوزیت مورد استفاده قرار گیرند.
در مورد رینیت مدیکامنتوسا، دکتر در مورد سابقۀ استفاده از دکونژستانت‎های بینی از بیمار سؤال می‎کند.

درمان رینیت غیر آلرژیک
عفونت ایجاد شده توسط رینیت ویروسی معمولاً خود به خود از بین می‎رود و نیازی به درمان پزشکی ندارد. دکونژستانت‎های بینی ممکن است به کاهش ورم و انسداد بینی کمک کنند.
فرد دچار رینیت وازوموتور باید سعی نماید که از محرک‎های محیطی مسبب این عارضه اجتناب کند. اسپری‎های کورتیکوستروئیدی بینی می‎توانند به کاهش التهاب و احتقان بینی کمک کنند.
اگر بیمار به درمان انجام شده جواب ندهد، دکتر ممکن است موارد زیر را امتحان نماید:
• اسپری‎های آنتی‏‌هیستامین بینی، اگرچه این مورد آلرژی محسوب نمی‎شود.
• اسپری‎های بینی آنتی‎کولینرژیک برای کمک به باز کردن راه هوایی، سهولت تنفس، و کاهش تولید مخاط مورد استفاده قرار می‎گیرند.
• اسپری بینی سدیم کروموژلیکیت برای کاهش التهاب و تولید مخاط استفاده می‎شود
• شستشو با محلول سالین برای کاهش مخاط و خشکی در رینیت اتروفیک مفید است.
• در موارد بروز عفونت از آنتی‎بیوتیک استفاده می‎شود.
بیمار دچار رینیت مدیکامنتوسا نیاز به قطع استفاده از اسپری بینی دارد. نکات زیر ممکن است در این مورد کمک کننده باشند:
• اجتناب از مصرف اسپری در سوراخ بینی سالم. این حفره سرانجام باز خواهد شد و آنگاه فرد می‎تواند استفاده از اسپری را در مورد سوراخ دیگر بینی نیز متوقف کند.
• برخی انواع آنتی‎هیستامین در این مورد کمک کننده هستند.
• می‎توان از محلول سالین به جای اسپری دکونژستانت استفاده کرد.

پیشگیری از رینیت غیر آلرژیک
رینیت غیر آلرژیک قابل پیشگیری نیست، اما بیماران مبتلا به آن در صورت مشخص بودن محرک‎های ایجاد عارضه به اجتناب از این محرک‎ها توصیه می‎شوند.
در مورد رینیت اتروفیک، لاواژ یا شستشوی منظم و چرب کردن بینی می‎تواند از تشکیل مخاط پیشگیری کند و به حفظ رطوبت جدار بینی کمک نماید.
مرطوب کردن هر روزۀ معبرهای بینی تمرین پیشگیرانۀ خوبی محسوب می‎شود/

Source:
What is Nonallergic Rhinitis?
Last updated Fri 22 July 2016
By Christian Nordqvist
Reviewed by University of Illinois-Chicago, School of Medicine