هیلوم یا ریشه ریه‌ و نقش آن در سلامت و بیماری ریوی

در این مقاله:
• هیلوم چیست؟
• دیاگرام هیلوم ریه
• آناتومی و عملکرد هیلوم
• چه اختلالاتی می‌توانند بر هیلوم ریه تأثیر بگذارند؟
• علایم بیماری در هیلوم کدامند؟
• نکاتی در مورد سلامت ریه
• خلاصه

ریه‌ها ارگان‌هایی پیچیده و در عین حال ظریف هستند که با هر بار عمل دم خون را سرشار از اکسیژن می‌کنند.
هر ریه به لوب‌هایی تقسیم شده است که در قسمت وسط قفسه سینه توسط تراکئا (نای) و برونکیا (برونش) متصلند. هایلوم (هیلوم) حامل رگ‌های حیاتی است و ریه‌ها را شکل داده و هر ریه را در جای خود نگه می‌دارد.

هیلوم چیست؟
هیلوم چیزی است که ریه‌ها را به ساختارهای حمایت کننده آنها و جایی که رگ‌های ریوی به ریه‌ها داخل و از آنها خارج می‌شوند متصل می‌کند.
هیلوم - یا ریشه - بسیار شبیه به ریشه یک گیاه عمل می‌کند، هر ریه را در جای خود ایمن نگه داشته و مجرایی برای عبور انرژی ایجاد می‌کند.
هر هیلوم یک ناحیه هموار در مرکز هر ریه است، که به سمت ستون فقرات یا قسمت پشت ریه‌ها (سطح مدیال) امتداد یافته است. هیلوم بین مهره توراسیک پنجم و هفتم ستون فقرات جایگیر شده است.

دیاگرام هیلوم ریه
هیلوم به شکل یک بخش سه گوشه در نقطه میانی داخلی هر ریه قابل مشاهده است. هیلوم فضایی است که در آن رگ‌ها و عصب‌ها برونش‌های ریه را شکل می‌دهند. هیلوم ریه‌ها را سر جای خود نگه می‌دارد.
آناتومی و عملکرد هیلوم
هیلوم خود شکلی سه گوشه دارد و توسط پلورا احاطه شده است - که غشایی کیسه مانند و ظریف اما در عین حال قدرتمند است.
پلورا به اتساع ریه‌ها کمک کرده و با هر بار تنفس منقبض می‌شود و حامل مایع پلورال است که این محیط را لیز می‌کنند.
لبه داخلی هیلوم به صورت مجرایی عمل می‌کند که در آن تعدادی از ساختارها به داخل ریه وارد می‌شوند. اینها شامل موارد زیرند:
• برونش
• وریدهای پولمونری
• شریان‌های پولمونری
• عصب‌های فرنیک
• عروق لنفاوی
• نودها
• شریان‌های برونکیال
تفاوت‌هایی بین هیلوم چپ و هیلوم راست وجود دارد و به همین ترتیب تفاوتی در تعداد لوب‌های هر ریه به چشم می‌خورد.
هیلوم چپ فقط یک برونش را در خود جای می‌دهد در حالی که هیلوم راست دارای دو برونش است. این مشابه روالی است که ریه‌ها تقسیم شده‌اند، و ریه چپ به دو لوب تقسیم می‌شود در حالی که ریه راست سه لوب دارد.
گذشته از نگه داشتن ریه‌ها در حفره توراسیک و ایجاد مسیری برای رگ‌ها هیلوم هیچ عملکرد حیاتی دیگری ندارد.

چه اختلالاتی می‌توانند بر هیلوم ریه تأثیر بگذارند؟
هیلوم ریه مثل هر بافت دیگری در بدن نسبت به بیماری آسیب‌پذیر است. توده‌های ایجاد شده توسط بیماری‌هایی مثل سرطان مشخصاً باعث نگرانی هستند.
توده‌ها و انسدادهای هیلوم می‌توانند بر رگ‌های حیاتی و عصب‌های ریه فشار بیاورند. این وضعیت می‌تواند توانایی بدن را برای اکسیژن‌دار کردن خون مختل کند.
برخی اختلالات متداول که بر هیلوم تأثیرگذار هستند عبارتند از:
• سارکوئیدوز. سارکوئیدوز یک بیماری التهابی است که باعث شکل‌گیری سلول‌های نامتعارف در ارگان‌های مختلف مثل بافت هیلار ریه می‌شود.
• تومورها و توده‌های هیلار. سرطان‌های ریه یا لنفوم‌ها می‌توانند باعث شکل‌گیری تومورها یا توده‌ها در بافت هیلار شوند.
• هیلای نامتقارن. هیلای نامتقارن زمانی مطرح است که هیلاها هم‌اندازه یا هم‌شکل نیستند. سل یک علت متداول عدم تقارن هیلار است.
• عفونت. تعدادی عفونت باکتریایی یا عفونت ویروسی می‌توانند بر هیلوم تأثیر بگذارند.
• لنفوادنوپاتی. لنفوادنوپاتی زمانی مطرح است که گره‌های لنفاوی هیلوم به علت التهاب، عفونت، سرطان، یا بیماری‌های دیگر بزرگ می‌شوند.
• هیپرتانسیون شریان یا ورید ریوی. افزایش فشار در رگ‌های روی (هیپرتانسیون پولمونری) می‌تواند جریان کامل گردش خون و اکسیژن‌رسانی را مختل کند. فشار بالا در این رگ‌ها اغلب به علت نارسایی قلبی یا بیماری انسدادی مزمن ریه (COPD) ایجاد می‌شود.
هیلوم همچنین ممکن است برخی چالش‌های جراحی ایجاد کند. در حالی که رگ‌ها و عصب‌هایی که از هیلوم می‌گذرند به طور معمول در نظم یکسانی قرار می‌گیرند برخی متغیرها گزارش شده‌اند.
توانایی ایجاد تفکیک بین رگ‌های ریوی و عصب فرنیک در طول اقدامات جراحی موضوعی حیاتی است. تغییرات ترتیب این رگ‌ها بنابراین عمل جراحی را باز هم دشوارتر می‌سازد.
برای مثال، اگر یک توده یا اختلالی دیگر بر بافت هیلار تأثیر گذاشته باشد، ممکن است نیاز به عمل جراحی برای برداشته شدن یا قطع داشته باشد. بر مبنای یک مرور تحقیقی مربوط به سال 2018، برداشتن می‌تواند درمانی موفق برای سرطان‌های سلول کوچک باشد.

علایم بیماری در هیلوم کدامند؟
مشخص کردن علایم بیماری در هیلوم از دیگر اختلالات تأثیرگذار بر ریه‌ها ممکن است دشوار باشد.
همانند بسیار از بیماری‌های ریه، وضعیت‌های تأثیرگذار بر هیلوم ممکن است علایمی به شرح زیر ایجاد کنند:
• سرفه خشک
• تنگی نفس
• خس خس سینه
• درد در مرکز قفسه سینه
در اکثر موارد بیماری‌های تأثیرگذار بر هیلوم زمانی تشخیص داده می‌شوند که شخص برای مشکلات تنفسی یا درد قفسه سینه به پزشک مراجعه می‌کند.
پزشک به طور معمول برای یافتن علت علایم از تست‌های تصویربرداری شامل اشعه X برای قفسه سینه، CT اسکن و MRI استفاده می‌کند.
احتمال تست نمونه بافت ریه با روش‌های تهاجمی‌تری مثل برونکوسکپی در صورت نیاز وجود دارد.

نکاتی در مورد سلامت ریه
ریه‌های ما مداوماً در حال انبساط و انقباض هستند بنابراین برای حفظ کارآیی مناسب باید منعطف باقی بمانند.
بافت‌های ریه همچنین نیاز دارند که عاری از انسداد یا گرفتگی باشند ناشی از مواد آلاینده مثل دود سیگار باقی بمانند.
بافت مسدود شده یا آسیب دیده - به ویژه در آلوئولی - توانایی تبادل گازها را از دست می‌دهد. وقتی چنین اتفاقی رخ دهد، ریه‌ها دیگر نمی‌توانند خون اکسیژن‌دار شده را به بدن تحویل دهند.
در اینجا برخی نکات برای حفظ سلامت و کارکرد مناسب ریه‌ها عنوان می‌شود:
• سیگار (سیگارت) را ترک کنید.
• در صورت امکان از نواحی دارای آلودگی هوای شدید یا قرار گرفتن در معرض مواد شیمیایی هوارو اجتناب کنید.
• برای پیشگیری از بیماری‌هایی مثل پنومونی و آنفولانزا خود را واکسینه کنید.
• منظماً ورزش کنید.
• از فیلترهای هوا برای محیط سرپوشیده استفاده کنید.
• برای حفظ انعطاف‌پذیری ریه‌ها ورزش‌های تنفس عمیق انجام دهید.

خلاصه
هیلوم بخشی از ریه است که آن را سر جای خود نگه می‌دارد و به عنوان معبری برای رگ‌ها و عصب‌های حیاتی عمل می‌کند.
با حفاظت از ریه‌ها شمام می‌توانید از بروز صدمات تأثیرگذار بر هیلوم اجتناب نمایید.
در صورت بروز علایم جدید یا بدتر شدن علایم قلبی در ریه‌ها یا قفسه سینه به پزشک مراجعه کنید./

هیلوم یا ریشه ریه‌ها و نقش آنها در سلامت و بیماری ریوی
دکتر راج داسگوپتا، ریچل زیملیک
ترجمه نادر اکبری سراوانی

Source:
Healthline
What Is the Hilum of the Lung?
Medically reviewed by Raj Dasgupta, MD —
Written by Rachael Zimlich, RN, BSN
On February 25, 2021