سندرم درد ناحیه‌ای پیچیده از نگاهی تازه

• تیم نیومن
• ترجمة نادر اکبری

افراد دچار سندرم درد ناحیه‌ای پیچیده ممکن است صرفاً با دیدن حرکات دیگران دچار درد ‌شوند. تحقیق جدید توسط دانشگاه آلتو / Aalto در فنلاند، تغییرات نورولوژیک پشت این پدیده را بررسی می‌کند.
سندرم درد ناحیه‌ای پیچیده (CRPS) با دوره‌های طولانی درد بیش از حد، تغییرات رنگ پوست و تورم مشخص می‌شود.
اگرچه این وضعیت را به صورت متعارف می‌توان با بروز آسیب در ناحیه پیگیری کرد، اما دلیل اینکه چرا این سندرم پس از برخی آسیب‌ها ایجاد می‌شود و نه توسط بقیة آنها، درک نشده باقی مانده است.
بر مبنای گزارش‌ها در مورد درد مرتبط به CRPS چنین احساس می‌شود که انگار کسی در حال فشردن و خُرد کردن عضو آسیب دیده است.
در برخی موارد، درد حتی می‌تواند به عضو مقابل انتقال یابد، و فقط تماسی کوچک می‌تواند محرک درد شدید باشد.
نمای ظاهری پوست هم ممکن است تغییر کند؛ رنگ پوست می‌تواند بین آبی، بنفش، قرمز و زرد نوسان کند و نیز می‌تواند براق و نازک به نظر برسد.
گمان می‌رود که تغییرات ایجاد شده در کنترل میکروسیرکولاسیون سبب تغییرات رنگ پوست و تورم متناوب آن است.

افتراق ویژگی‌های CRPS
CRPS مشخصات دیگری هم دارد که آنها از دیگر انواع درد متمایز می‌کند. برای مثال، اگر چشم‌انداز فرد از عضو دردناک بزرگ باشد، درد و تورم تشدید می‌شوند و در مقابل اگر دورنمای فرد از عضو دچار درد کوچک باشد، تورم و درد مزبور کاهش پیدا می‌کنند.
همچنین اگر بیمار نتواند عضو دردناک خود را ببیند، عمل به وظایف محرک ساده نیز تا حد قابل ملاحظه‌ای مختل می‌شود. وضعیت مزبور آشکارا وضعیت پیچیده‌ای است و هم سیستم اعصاب مرکزی و هم سیستم عصبی پیرامونی را درگیر می‌کند.
CRPS در هر فردی و هر سنی امکان بروز دارد، با وجود این بیشتر در میان زنان شایع است. این عارضه در موارد نادر در کودکان زیر 10 سال بروز می‌کند و متوسط سنی آغاز آن 40 سالگی است.
برخی افراد به مرور زمان بهبود پیدا می‌کنند، اما برخی دیگر هرگز معالجه نمی‌شوند و اختلال مزبور می‌تواند فرد را دچار ناتوانی کند.
اگرچه 90 درصد موارد CRPS در پی آسیب یا صدمه بروز می‌کند، این موضوع روشن نیست که چرا این عارضه فقط برای بعضی از افراد اتفاق می‌افتد. شایع‌ترین محرک‌های این اختلال شکستگی عضو، بی‌تحرکی آن (برای مثال قرار داشتن عضو در قالب گچی)، رگ به رگ شدن و فشار، صدمه به بافت نرم (نظیر بریدگی‌ها، کبودی‌ها یا سوختگی‌ها) یا اقدامات جراحی است.

CRPS و عملکرد موتور
در کنار علایم جسمانی، CRPS اغلب با ناهنجاری‌های موتور مرکزی و تصورات بروز می‌کند؛ درد در هنگام حرکت تشدید می‌شود. عجیب آن است که درد حتی در هنگامی که فرد انجام حرکات محرک از سوی دیگران را نگاه می‌کند بدتر می‌شود. به عبارت دیگر، صرف عمل تماشای حرکت دیگران می‌تواند میزان درد را در فرد افزایش دهد.
محققان دانشگاه آلتو بر آن شدند تا پیام‌های نورولوژیک پشت این پدیدة جالب توجه را مورد بررسی قرار دهند. نتایج مطالعه این هفته در نشریة Pain منتشر خواهد شد.
مطالعه شامل 13 فرد دچار CRPS اندام فوقانی (همگی مؤنث و در سنین 31 تا 58) و 13 فرد سالم به عنوان گروه کنترل بود که از نظر سن و جنسیت مشابه بودند. محققان اسکن‌های MRI گرفته شده از نمونه‌ها را در هنگامی که آنها ویدئوهای مربوط به حرکت دیگران را – برای مثال دستی که یک توپ را با حداکثر نیرو می‌فشرد – تماشا می‌کردند مورد بررسی قرار دادند.
وقتی این اعمال مورد مشاهده قرار گرفت، اسکن‌های مغزی گرفته شده از افراد دچار CRPS الگو‌های غیر نرمالی را در برخی نواحی مغز در مقایسه با افراد گروه کنترل نشان داد.
مشخصاً نواحی مغزی نام‌برده در زیر در دو گروه واکنش‌های متفاوت قابل ملاحظه‌ای داشتند:
- ناحیة نمایندة فعالیت دست در کورتکس حسی و حرکتی – ناحیه‌ای از مغز که اطلاعات مربوط به حس و حرکت را برای بخش‌های مشخص بدن هدایت می‌کند.
- شکنج فرونتال تحتانی – که برای اعمال مشاهده‌ای به کار می‌رود
- کورتکس حسی بدنی ثانویه – به صورت متعارف در پاسخ به درد، تماس با نور، حس احشایی و تمرکز بر موضوعی مربوط به حس لامسه فعال می‌شود
- لوبول آهیانة تحتانی – در تفسیر اطلاعات حسی دخالت دارد
- قشر اُربیتوفرونتال – گمان بر این است که در یکپارچه کردن حسیات و تلفیق درد دخالت دارد
- تالاموس - اطلاعات حسی رسیده به بدن را پردازش و تقویت می‌کند.
نویسندگان جمع‌بندی می‌کنند: "یافته‌های ما نشان می‌دهد که CRPS فعالیت مشاهده را با آسیب زدن به برخی از نواحی مغز که مرتبط به پردازش درد کنترل موتور هستند، دچار اختلال می‌کند."
اگرچه کشف مورد اشاره فقط گام کوچکی در مسیر فهم CRPS است - چرا که نادانسته‌های ما در مورد این بیماری بسیارند - هرگونه اطلاع در این مورد حیاتی است.
نویسندة همکار مطالعه یاکو هوتا / Jaakko Hotta می‌گوید: "کشف ما می‌تواند به توسعة راهکارهای تشخیصی و درمانی برای بیماران CRPS کمک کند."
محققان تعجیل دارند تا یادآوری کنند که تعداد نمونة مطالعة آنها کوچک است و اینکه بیشتر نمونه‌های گروه از مخدرهای ضد درد استفاده می‌کردند. آنها به انجام تحقیق بیشتر در این مورد مشتاقند. در هر حال صرف‌نظر از کمبودها، یافته‌های مطالعه بینشی درونی نسبت به این اختلال اسرارآمیز به دست می‌دهند.
در حال حاضر، گزینه‌های درمانی برای CRPS محدود است. تحقیق در این حیطه می‌تواند در نهایت به طراحی داروهای مفید در آینده کمک کند./