شوک - انواع، علایم، کمک‌های اولیه، درمان و بهبود

• انواع شوک پزشکی
• نشانه‌ها و علایم شوک
• چه باید کرد
• درمان پزشکی برای شوک
• ریکاوری از شوک
• خلاصه

اصطلاح شوک می‌تواند بیانگر موقعیت‌های مختلفی باشد. شوک پزشکی زمانی بروز می‌کند که بدن قادر به دسترسی به مقدار کافی خون غنی از اکسیژن نیست. شوک بیماری نیست بلکه نتیجه یک بیماری یا آسیب است.
مردم در عین حال ممکن است در صورت مواجهه با موردی غیر منتظره دچار شوک شوند. این نوع شوک روان‌شناختی است و به طور معمول باعث ایجاد مشکلات پزشکی نمی‌شود.
نوع دیگر آن شوک الکتریکی است، که هنگامی بروز می‌کند که شخص بر اثر قرار گرفتن در معرض انرژی الکتریکی متحمل صدمه می‌شود. علل بروز شوک الکتریکی شامل مشکلات وسایل الکتریکی، جرقه‌های چراغ‌های روشنایی و تماس الکتریسیته و آب است.
اگرچه مشکلات مختلفی می‌توانند باعث شوک الکتریکی شوند، علایم اغلب اوقات یکسانند. شوک پزشکی همیشه یک مورد اورژانسی است. در صورت عدم درمان شوک می‌تواند باعث آسیب دیدگی دایمی ارگان یا مرگ شود.

انواع شوک پزشکی
چهار نوع شوک پزشکی وجود دارد. نام هر یک از انواع شوک توصیف‌گر آن است که شوک مزبور چگونه باعث کاهش جریان خون به سلول‌ها و بافت‌های بدن می‌شود. چهار نوع شوک عبارتند از:
• شوک هیپوولمیک. هیپوولمیا (هیپوولمی) به معنی کاهش حجم خون در بدن است و زمانی بروز می‌کند که شخص دچار خونریزی شدید یا دهیدراسیون شدید می‌شود. این نوع شوک به طور معمول بر اثر کاهش شدید حجم خون به دنبال یک آسیب تروماتیک رخ می‌دهد.
• شوک کاردیاک (که در عین حال به نام شوک کاردیوژنیک شناخته می‌شود). این نوع شوک زمانی بروز می‌کند که قلب قادر به پمپاژ خون به مقدار کافی نیست. علل شوک کاردیاک شامل حمله قلبی، نارسایی قلبی، کاهش شدید خون، یا آسیب‌ دیدگی قفسه سینه منجر به صدمه دیدن قلب است.
• شوک انسدادی. شوک انسدادی زمانی رخ می‌دهد که وجود یک انسداد در سیستم قلبی عروقی، مثل آمبولی ریوی (آمبولی پولمونری)، مانع از جریان یافتن خون در بافت‌ها و دستگاه‌های بدن می‌شود.
• شوک توزیعی (که به نام شوک وازودیلاتوری نیز شناخته می‌شود). در شوک توزیعی، مایع بین سلول‌ها و ارگان‌های بدن جمع می‌شود، و این وضعیت رسیدن خون به بافت‌ها را دچار مشکل می‌کند. شایع‌ترین علل شوک توزیعی شامل آنافیلاکسی است که یک واکنش شدید آلرژیک و سپسیس محسوب می‌شود. مسمومیت، سمیت ناشی از داروها و مواد مخدر نیز باعث ایجاد این نوع شوک می‌شوند.

توضیح مهرین - اخبار سلامت: تصویر مربوط به مقاله اصلی است و ما صرفاً توضیحات تصویر را به فارسی برگردانده‌ایم.

نشانه‌ها و علایم شوک
اگرچه شوک پزشکی دارای علل مختلفی است نشانه‌های آن به طور معمول یکسان است. علایم شوک نتیجه فقدان دسترسی دستگاه‌ها و بافت‌های بدن به اکسیژن کافی است.
نشانه‌ها و علایم شوک شامل موارد زیر است:
• سرد، مرطوب یا چسبناک شدن پوست
• تعریق بیش از حد
• تند شدن ضربان قلب
• سطحی و سریع شدن تنفس
• خواب‎آلودگی
• غش کردن
• آبی یا خاکستری شدن لب‌ها یا ناخن انگشتان
• تحریک‌پذیری
• اضطراب
• سرگیجه
• گشاد شدن مردمک چشم
• تهوع یا استفراغ

چه باید کرد
حتی در صورت خفیف بودن علایم، در صورت مواجه شدن با شوک مردم باید به اورژانس منتقل شوند.
در زمان انتظار برای رسیدن تیم پزشکی به مردم دچار شوک می‌توان بر مبنای موارد زیر کمک کرد:
• کمک به شخص برای اینکه دراز بکشد و در ارتفاع قرار دادن پاهای وی، در صورت امکان
• خودداری از حرکت دادن شخص در صورتی که دچار آسیب دیدن سر، گردن یا پشت شده باشد
• رساندن کمک‌های اولیه در صورت لزوم
• گرم نگه داشتن بدن شخص با استفاده از پتو یا چیزی مثل کت
• خودداری از دادن آب یا غذا به شخص دچار شوک
• بررسی وضعیت تنفس و ضربان قلب دستکم هر 5 دقیقه یک بار (اگر شخص تنفس نداشته باشد، باید شخصی آشنا به کار برای وی عملیات احیاء قلبی ریوی (PCR) انجام دهد)
• قرار دادن شخص در حالت دراز کشیده به پهلو اگر وی دچار حالت خفگی یا استفراغ باشد

درمان پزشکی برای شوک
متخصصان مراقبت‌های پزشکی اغلب شوک را بر مبنای نشانه‌های مشخصه آن شامل فشار خون، شناسایی می‌کنند.
درمان شوک بسیار وابسته به علت زیربنایی بروز آن است. برای مثال اگر کسی دچار آنافیلاکسی باشد نیاز به تزریق اپی‌نفرین دارد، که می‌تواند چند نوع واکنش آلرژیک را مداوا کند.
اگر شخص دچار سپسیس باشد نیاز به درمان با آنتی‌بیوتیک، اکسیژن رسانی و تزریق داخل وریدی مایعات خواهد داشت.
مردم دچار شوک هیپوولمیک به تزریق خون و مایعات به صورت داخل وریدی نیاز دارند. پزشکان ممکن است تزریق خون یا انجام سایر موازین درمانی را برای کمک به تجدید کامل ذخیره خون شروع کنند، حتی در شرایطی که هنوز علت زیربنایی شوک مشخص نشده باشد.
تیم پزشکی برای تعیین علت شوک از تست‌های مختلفی شامل موارد زیر استفاده می‌کند:
• اشعه X
• آزمایش خون
• آزمایش ادرار
• CT اسکن

ریکاوری از شوک
وقتی کسی برای شوک تحت درمان قرار گرفته باشد پزشک ممکن است برای وی یک پلن درمانی برای کمک به پیشگیری از مورد بعدی بروز شوک تنظیم کند. برخی مثال‌ها در این مورد عبارتند از:
• مردم دچار شوک کاردیوژنیک به علت لخته شدن ممکن است نیاز به درمان تکمیلی برای تجزیه لخته خون داشته باشند.
• مردم دچار شده به شوک آنافیلاکتیک ممکن است نیاز به حمل اپی‌نفرین یا داروهای دیگر داشته باشند تا به مهار واکنش آلرژیک کمک شود. این گروه از افراد در عین حال نیاز است تا از تماس بعدی یا مواد آلرژی‌زا خودداری کنند.
• شخص دچار شده به حمله قلبی نیاز به اعمال تغییراتی در سبک زندگی و مصرف دارو برای کمک به کاهش شانس بروز حمله قلبی مجدد دارد.
ممکن است بهبود از هر نوع شوک نیاز به گذشت زمان داشته باشد. شوک می‌تواند خستگی مفرط، درد عضلانی، و مشکلاتی در مورد توانایی یا عملکرد ذهنی به دنبال داشته باشد. برخی از اوقات اثرات شوک درازمدت است.
مردم دچار شوک ممکن است نیاز به توان‌یابی، یا در محیط بیمارستان یا در دیگر تسهیلات مراقبتی داشته باشند. در عین حال ممکن است تا زمان بهبود آنان برای انجام امور روزمره در محیط خانه نیاز باشد که کسی به آنان کمک کند.
پس از دچار شدن به شوک سپتیک برخی از مردم به اثرات جانبی ادامه‌دار مثل درد یا مشکلات تمرکز یا یادآوری مسائل دچار می‌شوند. احتمال بروز افسردگی یا اضطراب وجود دارد. مشورت با پزشک در مورد این اثرات می‌تواند در طول دوره بهبود مؤثر باشد.

خلاصه
شوک پزشکی یک وضعیت تهدیدگر زندگی است. این نوع شوک زمانی بروز می‌کند که بدن از دسترسی به اکسیژن کافی محروم می‌شود.
علل شوک شامل کاهش شدید خون، کم‌آبی بدن، و حوادث قلبی است. این موضوع نهایت اهمیت را دارد که حتی در صورت خفیف بودن علایم شوک، شخص دچار شده به آن تحت مراقبت پزشکی قرار گیرد./

• دکتر تیموتی جی. لِگ، جنیفر بِری
• ترجمه نادر اکبری سراوانی

Source:
Medical News Today
Everything you need to know about shock
Medically reviewed by Timothy J. Legg, PhD, CRNP
on November 8, 2019
New —
Written by Jennifer Berry